Chcę porozmawiać o tym, że ludzie bardzo często nie potrafią odmówić, nie potrafią powiedzieć innym ludziom, coś nieprzyjemnego. A jeśli zdecydują się to zrobić, wtedy czują się winni. Zawsze jestem nastawiony na praktykę i nie znoszę rozmów, jeśli nie dają one żadnych praktycznych korzyści. Dlatego nie zaczęłabym tej rozmowy, gdybym nie chciała sprowadzić jej ostatecznie do konkretnych działań. Chociaż nie będzie żadnych technik i ćwiczeń, nasza rozmowa da wgląd w to, jak nauczyć się mówić „nie”.

Postaram się wyjaśnić, jak nauczyć się odmawiać na przykładzie, jakim jest trójkąt Karpmana – to psychologiczny i społeczny model interakcji między ludźmi w analizie transakcyjnej, stworzony przez ucznia Erica Berne'a, Stephena Karpmana.

Model opisuje trzy znane role psychologiczne (lub odgrywanie ról), które ludzie często przyjmują w sytuacjach:

Postać, która odgrywa rolę ofiary.

Postać, która wywiera presję, zmusza lub ściga ofiarę – prześladowca.

Wybawiciel, który interweniuje, jak się wydaje, z chęci pomocy sytuacji lub słabemu.

Jestem pewna, że o nim słyszałeś. Każdy, kto przynajmniej minimalnie interesował się psychologią, musi gdzieś usłyszeć o tym trójkącie.

Często, jeśli chodzi o trójkąt Karpmana, pierwszą rzeczą, która przychodzi na myśl, są Trójkąty relacji zależnych. Na przykład w rodzinach alkoholików lub narkomanów. Oznacza to, że z reguły w umyśle pojawiają się zależności związane ze zmianą ról. Przykład współzależnego związku w tym modelu trójkąta: mąż jest alkoholikiem, pijany i bije żonę – prześladowca. Żona w tej sytuacji jest ofiarą. Będzie więc trzecia rola – wybawiciela. Policja, którą wzywa, albo sąsiad, albo ktoś inny. Jednak pułapka tego trójkąta polega na tym, że ludzie zmieniają wszystkie te role. Kiedy mąż wytrzeźwieje i strasznie boli go kac, zamienia się w ofiarę i skarży się żonie, a ona może go skarcić i zamienia się w agresora (prześladowcę) lub przynosi mu rosół i zamienia się w ratownika dla niego. Jednak trójkąt zawsze ma trzy role. Oznacza to, że jeśli żona zamieniła się w prześladowcę i przeklina, mąż ucieknie albo do przyjaciół, albo do innej, albo gdzieś indziej, to znaczy na pewno będzie trzecia rola. A jeśli żona go uratuje i da mu wodę i tak dalej, wkrótce znajdzie się prześladowca, na przykład jej matka, która będzie obwiniać zięcia za takie zachowanie.

Oznacza to, że w rzeczywistości zmiana ról u ludzi w tym trójkącie jest obowiązkowa. Co więcej, można powiedzieć, że ten, który jest ofiarą, jest jednocześnie w pewnym sensie prześladowcą i wybawicielem.

Na przykład ciśnienie krwi kobiety wzrasta i czuje się ofiarą. Ciśnienie wzrasta, ponieważ martwi się o syna, którego chce nakarmić, aby go ogrzać i tak dalej, to znaczy „uratować”, ponieważ uważa synową za prześladowcę, który zamęczył jej ukochanego syna.

Jednocześnie jej syn, który musi porzucić żonę i polecieć do matki, czuje się ofiarą, a ona jest dla niego prześladowcą, bo zmusza go do cierpienia. Żona tego mężczyzny w tym przypadku jest wybawicielem. Jednak w stosunku do teściowej jest prześladowcą, bo jej nie lubi. Oznacza to, że każda osoba jednocześnie w stosunku do innych ma w sobie te trzy role. Matka w tym przykładzie jest ofiarą cierpiącą rzekomo od synowej, prześladowca synowej i wybawiciel syna. Syn jest wybawicielem matki, a jednocześnie ofiarą konfliktu dwóch jego ukochanych kobiet, a także prześladowcą wobec każdej z nich, gdy są w konflikcie. Synowa jest ofiarą i prześladowcą wobec teściowej i wybawicielem dla męża.

Dlaczego ten trójkąt jest ogólnie uważany za niezdrowy? Wydaje się normalne, że wszyscy istnieją w tych współzależnych związkach. Dlaczego to nie jest normalne?

To nie jest normalne, tylko dlatego, że to wszystko manipulacja. Oznacza to, że jest to zachowanie manipulacyjne każdego z uczestników trójkąta. Nawet jeśli ta manipulacja nie zostanie zrealizowana. A czym właściwie jest manipulacja? To wtedy jedna osoba zmusza drugą do zrobienia czegoś, czego nie chciała.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.