Annotation

Холдор Вулкан

Холдор Вулкан

Любовный повесть Холдора Вулкан "Летние вечера, освещенные луной" на узбекском языке

Холдор Вулқон

╬збекистон Ёзувчилари уюшмасининг аъзоси

Ой порлаган оқшомлар

(қисса)

1 боб

Кузги дала

Холб╝ри 20 ёшлардаги ╝рта б╝йли, сочлари қора, аммо к╝з қорачиқлари яшил, қирғийбурун, қалин лаблари устида м╝йловлари сабза урган рассом йигит.Гарчанд рассомчилик ╝қув юртларини тамомламаган эсада, у олийгохни хатм қилган тажрибали рассомлардан сира кам эмас.Холб╝ри мойб╝ёқда ҳам, акварельда ҳам бирдай, рангларни кир қилмай, табиат манзараларини қойиллатиб ишлар, биронта г╝зал этюд яратиш ишқида кун б╝йи жийдалар, юлғунлар ╝сиб ётган дарё соҳилида, шамолларда шаршарадай шовуллагувчи толзорларда, каккулар оҳ чекаётган далалар этагида худди ╝лжа излаган овчи каби этюднигини елкасига осганича дайдиб юради.Баъзан тонг саҳарда уйғониб, соҳил тамон й╝л оларкан, шудрингли бедазор с╝қмоқлари аро ғира - шира с╝лим субҳи содиқ сукунатида бири қ╝йиб, бири сайраётган беданалар овозига қулоқ тутганича: - эх беданалар, муздек шудрингларни ичиб, томоқни шамоллатиб қ╝йибсизларку.Қаранглар, тинмай й╝таляпсизлар -дея ╝йлайди ва ╝зича жилмайиб қ╝яди.Соҳилга етгач, ёйилиб оқаётган Қорадарёнинг к╝згу каби ялтираган теран ва сокин сувларига термулганича одамлар ҳали донг қотиб ухлаётган, машиналар ва қушлар шовқини тинган тоза ҳаволи сукунатда асабларини созлайди, шу ҳолатда баланд жарликлар узра тик туриб тонгни қарши олади.

Тонги қоронғуликда, узоқ узоқларда х╝розлар қичқиришга тушаркан, уларнинг ╝ткир ва ╝ктам овозлари олмос ойнакесгич каби тонгнинг мусаффо к╝згусини кесиб юборгандай таасурот қолдиради.

Кейин эса осмон этаклари оҳиста оқаришиб, рангпар парқу булутлар дақиқалар ╝тган сайин оч сариқ тусга кирганича, бора бора уфқ ранги й╝лбарс терисидай к╝риниш касб этади.Бу илоҳий манзарани жимгина кузатиш Холб╝рининг энг севимли машғулотларидан бири.

К╝п ╝тмай тонги сокинлик, теварак - жавониб қушлар сайроғидан жаранглай бошлайди.Қушлар сайроғи урилган тонг жимлиги тоғ ╝нгирлари каби акс садо қайтараркан, к╝п ╝тмай далалар этагидан к╝зни қамаштиргувчи баҳайбат қуёш к╝тарилади ва т╝рғайлар ш╝х -шодон чийиллаб, тонги далалар устида муаллақ сайрай бошлайдилар.

Далалар узра сайраётган т╝рғайлар тонги оппоқ булутларга к╝ринмас иплар билан осиб қ╝йилган қ╝нғироқчалардай жарангдор товушлари билан одамзод юрагини қувончга, шодликка т╝лдириб тоширади.

Ҳозир "Қовункапа" қишлоғида куз кезиб юрибди.╬тлоқларда ╝т -╝ланлар қувраб, қовжираб, қ╝нғир -қизғиш ранга кирган, пахтазорлар чаман б╝либ очилган пахталардан қордай оқариб ётибди.Далалар четидаги тут дарахтларининг, толзордаги қари бужур, букри тол ва азим адл теракларнинг барглари қахрабодай сарғайиб, махзун пичирлаб, т╝киларкан, кузнинг ╝йчан шамолларида чирпираб учиб, заъфарон капалаклар галаси сингари енгил, оҳиста оҳиста ерларга қ╝нар, суви қуриб қолган ариқларнинг ╝занига, дарахтларнинг ╝йчан соялари акс этган к╝згудай тиниқ анхор сувларига ёғилар, й╝ллар ва с╝қмоқлар г╝ё сариқ ва қирмизи хазон к╝рпасига ╝раниб ухлаётгандай.Ҳадемай далалар қуюқ кимсасиз сокин туманлар билан қопланади.Холб╝ри совуқ куз кечалари чироғи ╝чирилган хонасида ётаркан, тунги далаларда, туманлар қаърида наъра тортиб ер шудгорлаётган ёлғиз тракторнинг ҳасратли товушига қулоқ тутганича то к╝зларига уйқу илингунга қадар хаёл суриб ётади.Оҳ, бу далаларни қишда к╝рсангиз эди!Чирпираб айланиб, рақс тушаётган қорқуюнга термулиб, қорли далаларнинг яйдоқ кенгликларида б╝ғзигача қорга ботган ч╝киртакларнинг, қамишларнинг совуқ изғиринда аччиқ изиллаган, ғувиллаган товушларига қулоқ тутсангиз эди.Ромга таранг тортилган мато каби оппоқ қордан тундрадай оқарган теварак атрофнинг кундуз каби ёп -ёруғлигини, машиналар шовқини тинган қорли сукунатда далалар кимсасизлигини тасаввур қилиб, лаззатланмоқ, ҳузурланмоқ бахти ҳар кимга ҳам насиб этавермас? Ҳа, ҳозир бу ерларда куз ҳукмрон. Холб╝ри бундай паллалар уйда ╝тиролмайди.У уч оёқли этюднигини дала четига ╝рнатиб олиб, қахрабо ҳазонлар ёғилаётган теракзорлар, соҳилдаги толзорлару илонизи с╝қмоқлар, кузги кимсасиз дала й╝лларини матога мойб╝ёқда акс этдириш билан банд.Ҳаво очиқ б╝лгани учун узоқдаги уфқларга туташ пахта далалари ортида Тянь -Шань тоғ тизмаларининг қорли ч╝ққилари аниқ к╝риниб турар, пахтазорда одамлар эгатлар оралаб энкайганларича пахта териб юрардилар.Холб╝ри пахтазорлар устидан гувиллаб учаётган чуғурчуқларнинг безовта галаларига термулганича қ╝лидаги м╝йқалам б╝ёғини латтага артиб, бир зум осмонларга термулиб қолди.Чуғурчуқлар галаси ҳавода парвозини тез тез ╝згартириб, дарё соҳилидаги бошоқлари олтиндай товланиб пишган шолизорлар тамон учардилар.Бу кузги чуғурчиқ ва чумчуқларнинг улкан галалари узоқдан шамол ипларини узиб қаёқларгадир учириб бораётган парашютларга ╝хшайди.Холб╝ри яна этюд ишлашда давом этди.У шу қадар берилиб ишлардики, ҳатто шаҳарлик хашарчи қизнинг шундоқ ёнида туриб, яратилаётган г╝зал картина эскизига ҳайрат билан тикилиб турганини ҳам сезмасди. Агар этюдга масофадан назар ташлаш мақсадида ортига тисарилмаса ва қизга урилиб кетмаса, у ҳамон ҳайратдан донг қотган биринчи тамошабиннинг келганини ҳам сезмай ишлайверган б╝ларди.

-Э, ахир одам деган сал й╝талиб нетиб келадида.Юракни ёрай дедингизку, оппоқ қиз -деди Холб╝ри ж╝рттага жиддийлашиб.

-Кечиринг, рассом ака.Чизаётган картинангизга хушим кетиб... -деди қиз, айбдорларча бош эгиб, гоҳ рассом йигитга, гоҳ этюдникка ер остидан ╝ғринча назар ташлаганича, уялиб.

-Ҳечқиси й╝қ, оппоқ қиз, хазиллашдим.Ҳавотир олманг, ҳаммаси жойида.Юрагим ёрилгани й╝қ.Ишонмасангиз к╝ксимга қулоқ солиб, юрагим ураётганига ишонч ҳосил қилишингиз мумкин -деди Холб╝ри самимий жилмайиб.

-Товбаааа, сиз рассом экансизда а? Далаларни, дарахтларни, тоғларни худди ╝зига ╝хшатиб қ╝йибсиз.Қандай ажойиб! -деди қиз ҳамон ҳайратини яширолмай, ҳаяжон ичра.

-Чизаётган этюдим сиздай соҳибжамол қизга ёққани учун ╝зимни худди асари Париждаги Лувр музейидан ╝ғирлаб кетилган бахтли рассомдай ҳис қилаяпман -деб қ╝йди Холб╝ри ишлашда давом этиб.Кейин қизга ярим ╝гриларкан: -Менинг исмим Холб╝ри - деди ╝зини таништириб.

-Менинг исмим Илтижо деди қиз, уялибгина.

-Исмингиз ҳам ╝зингизга ╝хшаб ғоят чиройли экан.Агар камондай қайрилма қошларингиз б╝лмаса, худди машҳур италян рассоми Леонардо да Винчи чизган портретдаги Монна Лизага ╝хшаркансиз.Сиз билан танишганимдан хурсандман -деди Холб╝ри.

-Мен ҳам -деб қ╝йди қиз, ҳамон этюдникдан к╝зларини узолмай.

-Сизни авваллари ҳеч учратмаган эканман.К╝ринишингиздан шаҳарлик қизларга ╝хшайсиз.Бу ёқларда нима қилиб юрибсиз дайдиб? Ё қариндошларингизникига меҳмонга келдингизми? -с╝ради Холб╝ри, м╝йқаламдаги б╝ёқни латтага хафсала билан артиб.

-Мен тиббиёт институтининг 3 босқич талабасиман.Курсимиз билан пахта йиғим теримига к╝маклашиш учун келдик.Биз ёрдамчи хашарчилармиз - тушунтирди қиз.

-Тушунарли -деб қ╝йди Холб╝ри.Кейин яна ишга киришаркан, давом этди:

-Эшитишимча бошига қоп кийган махсус жаллодлар пахта териш нормасини бажармаган талабаларни карнай - сурнай ва ноғораи калон садолари остида дала шийпонининг пешхорисига намоишкорона осиб қатл қилармишлар, шу ростми? -деди у.