* * *

Калi Франсуа дэ Ларошфуко разважае пра пашырэнне розуму да межаў магчымага, мiжвольна ўзнiкаюць думкi пра вар’яцтва.

* * *

Калi нестае ведаў, каб размаўляць i падтрымлiваць разумныя адносiны, тады звяртаюцца па дапамогу да спiртнога, тытуню, кавы i гарбаты.

* * *

Любоў — з’ява суб’ектыўная, цьмяная, жаноцкая i сляпая, а вось павага — аб’ектыўная, мужчынская рэч, яна асветленая тваiмi развагамi i розумам.

* * *

Як вока бачыць знешняе святло, а вуха чуе навакольныя гукi, так розум рэагуе на свет духоўны.

* * *

Разумных, а тым больш духоўных, зусiм мала.

* * *

Агрэсiўнасць iдзе ад неразумнасцi. Але не кажы, што ад розуму паходзяць падман i хiтрасць, бо яны вынiкаюць гэтаксама з неразумнасцi. Разумнасць — гэта спакой.

* * *

Гiсторыя — гэта не толькi бiяграфii вялiкiх асобаў, але i бiяграфii вялiкiх стыляў, культур, цывiлiзацый.

* * *

У прыгажосцi кветкi ты можаш заўважыць i ўласную непараўнальнасць.

* * *

Калi вымаўляю "прырода", уяўляецца краявiд з высокiмi зялёнымi дрэвамi.

* * *

Ад адной толькi думкi пра мясакамбiнат можна моцна пачырванець за тое, што ты — чалавек.

* * *

Працягласць жыцця шмат у чым залежыць ад iнтэлекту. Вар’яты доўга не жывуць. Дурнi хутка старэюць.

* * *

Каб звацца чалавекам, трэба няшмат: дастаткова навучыцца адрознiваць велiчнае ад мiзэрнага.

* * *

Усе ведаюць... Чалавек шчаслiвы толькi на сваiм месцы. А хто падкажа, як знайсцi i — галоўнае — займець запаветнае месца?

* * *

Чужога болю, пра якi разважаюць падманшчыкi ад дабрачыннасцi, у прыродзе не iснуе.

* * *

У чалавека толькi тры сапраўдныя ворагi: вар’яцтва, бяссонне i голад.

* * *

Чалавек малюе адно сябе, таму тыгры атрымлiваюцца маленькiя, а мурашы — вялiкiя.

* * *

Мазахiстаў болей, чым садыстаў.Доказ гэтаму — вынiкi дэмакратычных выбараў: дыктатараў абiраюць свядома.

* * *

Чалавек — iстота неразумная... Чым даўжэй жывеш, тым болей пераконваешся ў падобных банальнасцях.

* * *

Малы чалавек сумуе па сваёй зямлi... Прачытаўшы такое, нельга не ўбачыць у сабе "малога чалавека".

* * *

Складанне перспектыўных планаў, як i любоў да пiсання ўспамiнаў, — занятак чалавечы.

* * *

У кожнага чалавека ёсць свая цана, але iснуюць людзi бясцэнныя — генii i жабракi.

* * *

Задумвацца, вось што цяжка. Знойдзецца няшмат людзей, здатных на такую, здаецца, просценькую справу. Значна лягчэй услухоўвацца, прынюхвацца, хадзiць — дзейнiчаць. Большасць людзей наогул не можа сядзець спакойна, яны цi то пастукваюць пальцамi па стале, цi то качаюць шарыкi з хлебнага мякiшу. Іхныя вочы i вушы насцярожаныя, пiльныя, як у жывёлы. Не памылiшся, сказаўшы, што жывапiс i музыку ўспрымае нават котка, а вось задумвацца можа толькi чалавек i зусiм не кожны.

* * *

Ёсць асобы, якiя падпарадкавалi свой розум воку, — жывапiсцы, ёсць асобы, якiя ставяць найвышэй гук, — музІкi, а трапляюцца i такiя, што найперш шануюць пахi, — парфумеры. З лупатых, вушатых, насатых, рукатых ды языкатых складаецца большасць чалавецтва.

* * *

Палiтык, як i ўся палiтычная дзейнасць, не можа быць вытанчаным. Да такой высновы прыходзiш, разглядаючы газетныя i тэлевiзiйныя твары генсекаў, прэзiдэнтаў, правадыроў i тыранаў.

* * *

Сапраўдны ўладар не баiцца сваiх падданых i не чакае ад iх нiчога кепскага... Сказаў Вавенарг. Шкада, што французскi маралiст не ўдакладнiў: у рэальнасцi такiх сапраўдных уладароў не iснуе.

* * *

Адсутнасць альбо недахоп гонару, самасцi, ягамосцi ў кiраўнiка дзяржавы вядзе да гнюснае заганы — да млявасцi. Праз тую млявасць уладара вяне, чэзне, марнее ўся дзяржаўнасць цалкам.

* * *

Так, Людовiк ХIV — выбiтны кароль, я ў захапленнi ад яго, але не хацеў бы нарадзiцца сярод ягоных падданых... Вавенарг так сказаў толькi пра аднаго з каралёў, а я ўпэўнены: так гавораць пра ўсiх вялiкiх уладароў, што адышлi, i думаюць пра тых, хто жыве i кiруе.

* * *

Агульнапрынятыя нормы i перакананнi змяняюцца значна хутчэй за асабiстыя.

* * *

Як уражанне ад уласнага голасу не супадае з пачутым iншымi, так i меркаваннi пра цябе не супадаюць з самаацэнкамi.

* * *

У тэксты ўчытвайся, у музыку ўслухоўвайся, у малюнкi ўглядайся... Так нарэшце зможаш пабачыць, пачуць i зразумець самога сябе.

* * *

Лiтаратар не ведае сваiх чытачоў, як мастак незнаёмы са сваiмi гледачамi, а музІка — са слухачамi. Так можна адказаць на пытаньне Франсуа дэ Ларошфуко: "Чаму мы запамiнаем з усiмi драбнiцамi тое, што з намi здарылася, але не здатныя запомнiць, колькi разоў мы распавядалi пра гэта адной i той жа асобе?"

* * *

Навучыся адрознiваць тых, хто ўладкоўваецца ў мяккiм фатэлi, i тых, хто сядае на мулкi зэдлiк.

* * *

Лепей цалкам сур’ёзна хвалiць сябе, чым жартам ставiць на катурны iдыёта.

* * *

У наш час воля да ўлады сканчаецца пiсаннем папяровых законаў i ўдзелам у тэлешоу.

* * *

Калi прачытаеш, што "менавiта палiтыкi — сапраўдныя фiлосафы", жаданне быць фiлосафам выпараецца.Лепей заставацца вясёлым лiтаратарам.

* * *

Я пагадзiўся б жыць пад прыгнётам тырана пры ўмове, што буду залежны толькi ад яго прымхаў i свабодны ад дэспатызму моды, звычак, забабонаў; законнасць — найлепшая форма рабства... Так разважае Вавенарг. Але тыран таму i тыран, што не зважае нi на якiя законы.

* * *

Цi супярэчыць розуму i справядлiвасцi любоў да самога сябе?.. Пытаецца Вавенарг. Для мяне, разумнага эгаiста, адказ вядомы. Любоў да самога сябе не супярэчыць розуму i справядлiвасцi. I чаму нам так хочацца, каб сябелюбства заўсёды лiчылася заганаю? Працягвае Вавенарг. Па-першае, не ўсiм нам, а па-другое, не заўсёды. I доказ таму — два папярэднiя пытаннi Люка дэ Клап’е дэ Вавенарга.

* * *

Задумваючы рызыкоўную справу, сто адзiнаццаць разоў падумай пра самога сябе i — рызыкуй.

* * *

Калi думаеш пра сябе, прыходзiш да высновы: нельга быць выбiтным штохвiлiны. А вось аналiзуючы лёсы i бiяграфii выдатных творцаў, пераконваешся: выдатным можна быць заўсёды i ва ўсiм. Дыяген Сiнопскi выдатны нават тым, што жыў у бочцы.

* * *

Каб перастаць зайздросцiць, лiчы сябе не горшым за iншых, а лепшым.

* * *

Павага iншых людзей залежыць ад стаўлення да самога сябе. Нiхто не будзе цанiць чалавека, якi сам сябе нiзка ставiць.

* * *

Эгаiстычныя паводзiны — пошук спакою.

* * *

"На мой век хопiць..." — запэўнiвае маладасведчаны эгацэнтрыст i — памыляецца.

* * *

Супрацьстаяць сабе можаш толькi сам. Пазбегнуць такога ваяўнiчага стану лёгка: адмоўся ад цяжкай хады.

* * *

Не адказвай на пытанне раней, чым яго пачуў.

* * *

Не думай пра ўласныя здольнасцi, бо нават гэтым прынiжаеш апанентаў.

* * *

Як найхутчэй вырашай пабытовыя дробязi, з iх складаецца чалавечы апакалiпсiс.

* * *

Выкiдаеш кнiжку на сметнiк? Памятай, яшчэ пашкадуеш, але не спыняйся i выкiдай. Замахнуўся нажом? Бi насмерць.

* * *

Парада зневажае суразмоўцу. Настаўнiк заўсёды прынiжае вучня. Каб пазбегнуць помсты за знявагi i прынiжэннi, давай парады сабе.

* * *

Выслухай параду, але не спяшайся яе выконваць, пачакай нагоды.

* * *

Саромецца ўласных генiталiяў такое ж глупства, як i ганарыцца iх формамi i памерамi. Але ганарыцца ўсё ж лепей, чым саромецца.

* * *

Калi не знойдзеш добрага занятку, цябе захопiць што-небудзь кепскае. А як не будзеш займацца разумнымi рэчамi — свядомасць апануюць заганныя думкi.