тұрғысынан ғылыми көлқараста білім беру қажет.

8. Философияда:

Болмыс тек материалдық қажеттіліктен емес, болмыс рухани

және материалдық қажеттіліктен тұрады. "Ақыл- Алладан" деп

ғылыми көзқараста білім беру қажет.

9

. П

сихология ғылымында :

Жануарлар мен адам психикасын емес, адам нәпсісі туралы

ғылыми көзқараста білім беру керек.

10. Педагогика ғылымында:

172

Адамды (маймылдан) адам еткен еңбек емес, Адам ата мен

Хауа ананы жаратқан Жаратушы деп баланы әдептілікке,

мейірімділікке, адалдыққа тәрбиелеуіміз керек.

11. Білім беруде:

Ғылыми білім Жаратушыны тану, өзінді тану, дүниені танудан

тұрады.

Ғылыми білім - әрбір адамның табиғи құқы. Адамды бұл

құқықтан ешкім де айыруға тиісті емес. Адамды табиғи құқықтан

айырған қоғамда адамдар Жаратушының құлы емес, үстем таптың

құлы болып, қоғамдық қатынаста құқықсыз құлдай өмір сүруге

мәжбір болады.

Ғылыми білім адамзаттың материалдық және рухани

қажеттіліктерін өтеуде өзгені өзінде көре білуге үйретеді. Бұл –

халыққа пайдалы білім.

Материалистік

білім

адамдардың

материалдық

қажетттілектерін ғана өтегендіктен, олар қай нәрседе болса да

материалдық тұрғыдан өз пайдасын білуді үйреніп, өзге емес, өзі

болғанды қалайды. Бұл-халыққа пайдасыз білім.

Қорыта айтқанда, Қазақстан Республикасы демократиялық

зайырлы,құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде өзін орнықтыру

үшін топтық көзқарастардың саяси үстемдігін емес, ғылыми

үстемдікті қамтамасыз ету шарт. Өйткені, ғылыми көзқарас халықты

тапқа, топқа бөлместен, жалпы халықтың бірлігі мен теңдігін

қамтамасыз ету арқылы қоғамдық қатынаста халық билігін

орнықтырады.

Олай болса халыққа ғылыми білім беруге кедергі, тосқауыл

жасаушы шенеуніктерді Ата Заңымыздың мүддесіне қайшы әрекет

жасап отыр деп айыптап, біліксіздігі үшін қызметінен кетіру керек.

БақытТілеубаев ,

Еңбек ардагері .

Келес Шәкібаев

Ауыл биі, Қазығұрт ауданы,

Өмірдің әліппесі

"Адам күліп тумайды, туа сала күлмейді.

Үйренеді күлуді, бірақ күліп өлмейді.

Адам жылап туады, жатады жұрт жұбатып,

Және жылап өледі, өзгені де жылатып.

Жылайтыны туа сап-жамандар бар қинайтын,

Жылайтыны өлерде-жақсылар бар қимайтын.

(Қ. Мырзалиев, "Ой арманы").

Өмірдің басталуы сәбидің ана құрсағынан шығуынан

басталары әркімге-ақ аян. Сол сәби жарық дүниеге келісімен

шарылдап шыққан ащы

173

даусы құлақты елең еткізіп,қуанышын ала келеді.Бұл келген-өмірдің

жалғасы. Қуанып жатқан-ата-ана, қала берді туған-туысқан

бауырлар. Дүниеге келген ұл ма, қыз ба екен деп сұрап жатушылар

да болады. Кім болса да өмірдің сырын білмейтін, таза пейілді

нәресте, періште десе де боларлық пәктігіне еш күман жоқ, ұрпақтың

жалғасы.

Дүниеге әкелу үшін қаншама қиналған анасы есін жияр-жимастан-ақ

сол кішкентайын көруге, иіскеуге ынтығын-ақ жатса керек деп

ойлаймын: көреді де, мауқын басады да, денесі балқып, уызын

емізеді де. Бұл-бір үлкен қуаныш. Келген сәбиге ат қою үшін кіші-

гірім ақыл-кеңес те болып жатады. Осы сәбиге ат қою деген үлкен

мәселе, яғни үлкен жауапкершілікті керек етеді. Ол үшін «Адамға

атқоюдың жауапкершілігі»деген тақырыпта жазылған әңгімені

оқысаңыз түсінесіз.

Әсіресе, бірінші рет сәби келтіріп жатқан аналарға жас сәбиді

қоректіндіру, күту, тәрбиелеу жолдары туралы біліктердің жазған

ақыл-кеңестерін оқу,тыңдау әбзел-ақ. Атамыз қазақ «Баланы бастан,

әйелді жастан» деп бекер айтпаса керек. Әсіресе, тілі былдырлап

шыға бастаған кезден-ақ, өнегелікке баулысаңыз, ұрпағыңыз да

келешекте адамгершілік деген ұлы атақты алып жүре алатын

болады. «Ұл мен қыздың қызығы – тілі анық шыққанша» деген сөз де

бар. Қызықтаймын деп, балаға парыз-қарызы жоқ, мағынасын біле

бермейтін сөзді айтқызып та қызықтайтындар болады. Ондайдан

әуел бастан аулақ болғаныңыз жөн.

Қазағым тағы да бекер айтпаған көрінеді: «Ұлың өссе, ұлы

өскен ауылмен ауылдас бол, қызың өссе, қызы өскен ауылмен

ауылдас бол» дегенді. Енді бала сөзге түсіне бастағаннан, оның

есею кезеңі келе бастайды. Сіздің тәрбиеңізге қарай ол дұрыс не,

теріс не екенін түсіне де бастайды. Сізден келіп оның дұрыс-

бұрысын сұрап та жатады. Тағы да сіздің өсиетіңіз керек. Біреуді

тәрбиелеу үшін, өзіңіздің тәрбиеленген болуыңыз керек екенін,

өнегелі ісіңізбен, жүріс-тұрысыңызбен өнегеңізді көрсететін екеніңізді

ешқашан да естен шығармаңыз. «Құс ұяда не көрсе, ұшқанда соны

алады» депті ғой.

Енді сол ұрпағыңызды өз шамасына қарай еңбекке баулу кезеңі

басталады.Мұнда да ұқыптылықты қажет етеді. Тапсырғаныңызды

уақтылы, сапалы орындауын да талап етіңіз, үйретіңіз. Бұл кезеңді

өз қолы өз аузына жете бастағаннан қолға алыңыз. Салақтыққа жол

бермеңіз. Белгілі бір тәртіпке үйретіп алсаңыз, ойынға да, дем

алуына да уақыт жетеді.

Енді баланың ер жете бастау кезеңі басталады. Бұл кезде

бірдеңеге құмарлық та қосылуы мүмкін. Бұл - өте жауапты кезең.

Ұлдың есеюіне қарағанда, әдетте, қыздың есеюі ерте басталады. Сіз

анасыз, екіншіңіз әкесіз. Біле бермесеңіз, білмегенді сұрағанның еш

айыбы жоқ, сұраңыз. Баланың өсу кезеңінде «Өзім білемін» деген

кезең әдетте, ұрыншақтық кезең болып саналады. Осыдан сақ

174

болыңыз. Бұл ұрыншақтық уақыт адамның бүкіл өміріне өз таңбасын

түсіріп те алады.

Баланың, қыздың өз жора жолдастары деген болады. Бұл

мәселеге де тікелей араласпай-ақ, алдын ала қалай болатыны

жайында да, сұрамай-ақ, кеңес беріп отырыңыз. әр баланың өз

жынысына лайық білім алуы мен нені игере алатындығына мән

беріңіз. Осылайша адамның өз өсу сатысына қарай дұрыс

тәрбиелесеңіз өзі-ақ түсіне бастаса керек.

Ендігі мәселе: өмір - талас, оның жолын біл, қиындығынан

қорықпа, онымен күресе біл, жеңілмей, жеңе біл, мақсатына жету

жолып қарастыр. Есіңде болсын: адам мен адамгершілік сөзінің

мағынасын терең түсін. Енді сен адамгершілігі мол адам болдың

дейік. Осы алған өнегелі тәрбиеңді өз ұрпағына жеткіз, тәрбиеле,

өсір.

“Елу – ердің жасы, алпыс – сұмдықтың басы, жетпіс – оттың

қасы, сексеннің серіктікке зауқы жоқ” деген сияқты уақыт та келеді.

Соның соңғы кезеңдерінде күшің қайта бастайды, тоқтасасың.

Әрнәрседен бетің де қайта бастайды. Екінші балалық кезеңге де

жетесің. Бұл кезде сен өкпелегіш те, кек тұтып қалатын да, ренжігіш

те боласың. Ұлың ұғып жатса, құба – құп, ұқпаса тоқырайсың,

көнесің. Көнбегенде қолыңнан келері де жоқ. Мұны – мойынсыну

дейді. Онда да айта алсаң, “Әке – шешеңе не істесең, алдыңа сол

келсін” дерсің.

Өкпе мен бауыр.

Қазақ халқы – тілге бай халық. Әр сөздің өзінің тұра мағынасы

болуымен қатар, ауыспалы да мағынасы бар. Өкпе – адамға өте

қажет мүшенің бірі. Оның қызметін денеміздегі басқа мүше атқара

алмайды. Қан деп алатын, шындығында жанамыз, сүйық қызыл

заттың қажет ететін ауасын өкпе беріп тұрмаса, өмір тынды дей

беріңіз. Ал енді сол өкпе сөзінің ауыспалы мағынасы адам баласына

қажеті кем, жоқ деп те айтар едім. Сол ауыспалы мағынасын желеу

етіп пайдаланатындар өмірде баршылық. Негізінде өкпелегіштердің

қолынан келері, көпшілігінде, жоқ болып шыға келеді. Ол сылтау

үшін өкпе айтады.

Өкпелегенше, сол кемшілік жерін өкпе айтпай – ақ жөніне

келтіріп жатсаң, жарасып – ақ тұрмас па еді. Енді денемізде бауыр

деген тағы бір мүше бар. Бұл сөздің ауыспалы мағынасы жүрекке

жылы тиіп, құлаққа жағымды естіліп жатады. Бұл сөздің тұра