қазақ жерінен шықпай ма.

Сол жер астынан сатып алып жатыр ма Бұрын қалай өнсе қазір

де солай.Осы басқаға тәуелділіктің түбі кезінде зиялы ,білімді

адамдарымызды жау көріп, көзін жоюдың салдарынан . Совет

үкіметін құру 1937 жылғы жағдайда қаншама білімділерден

айрылдық. Кейінгі жастарды жетілдіруге уақыт керек.

Сол сияқты электр қуатын иеленушілер де бірінен кейін бірі

ауысып, жемқорлықтың жаңа жолына түсті. Бұл да бағаны көтеруге

басты.Бейбітшілік заманда бұрын болып тұрған жағдай неге жоқ Бұл

басқарушыдан. Бір жерді оңдырмаған бастық екінші жерге барып

орналасады, оны да оңдырмайды, оның крышасы бар. «Ордалы

жыланды» оқысаңыз, сондағылар әлі үкімет басында жүр. Қалайша

біз оңаламыз. Ондайлар бізді оңалтпайды, жоғалтады. Шындықтың

көзін ашушылардың көзін жоюға тырысушылық бар: соңына кісі

салып, өлтіруді ойластырамыз.

Егеменді ел болдық. Дінімізге жол берілді дейміз. Бәрін бірдей бір

тарының қауызына сыйғыза бермейік, іштерінде діннің қадірін кетіріп

жүргендер аз ба Ауыл, ауданды былай қойғанда, тіпті облыстағы дін

басшысының ішінен де дүмше шығуға (Маңғыстау облысы).

Алматыдағы мешіт зорға дегенде аяқталды. Ол айтпаса да халыққа

түсінікті болды, ақырында, басшысы өзгеріп тынды. Ендігі басшысы

ол жолға бармаса керек, дұрыс қалыпқа келтірер. Дегенмен,

басшылар болып, халық болып қолға алып, бұзылып кеткен сананы

жөндемесе, адам айтқысыз жағдайға кеттік емес пе? Намыстан

айрылдық қой, әсіресе, қазақ қыздары қандай болып барады?

Жоғарыға жалтақтаудың зардабынан оңтүстіктегі аудандарымыз

Өзбекстанға берілді. Ол елмен қатынасымыз оңды деп ауыз

толтырып айта алмаймыз.

164

Советтендіру кезінде елден еңіреп кеткен боздақтарымыздың

тұқымдары жер шарының түпкір-түпкіріне шашырап кетіп еді. Соның

қалдықтары ата қонысына келгендеріне азаматтық алуы,

қамқорлыққа бөленуі мәз емес. Кейбіреулері кері қайтқандары да

бар. Сонау Қытайдан келген дәрігер Тибет медицинасын менгерген

екен. Орысша білмейді, азаматтығын ала алмаған. Соған жұмыс та

берілмегенін оқығанымызда, бізде кімнің қадірін түсінеді деген ойға

келесің.

Тірлік істеу керек, бизнесті үйрен дейді. Өзінің тұрған жерінде ол

болмаған соң, басқа қалаға жас келіндеріміз бірнеше ай бойы

жанұясын еріне қалдырып кетіп жүр. Олардың бұзылып та кетіп

жүргендері кездеседі. Ал үйінде қалған жас балаларының жағдайы

жетісіп тұр дейсіз бе! Басқа қалаға ерлер шықса, полицейлер

жүргізбейді, амалсыздан әйелдер баруға мәжбүр. Халқымыздың

санын толтырып отыратын жас келіндер, аналар балалы болуды

тоқтата бастаған, асырай алмайды. Туғандарына берілетін

жәрдемақысын ала алмайды. Соны босатушылардың ішінен «Тегін

ақша ғой» деп, қол ұшынан дәметушілердің бар екені де сезілуде. Не

деген масқара туылған сәбиінің туғанға дейінгі, туылғаннан кейінгі

декретін алмағанына бес жыл болғандар көптеп табылады. Ол қайда

кеткен? Адасып жүр, не қалтаға түсіп кеткен. 8 – 9 бала асыраған

аналарға берілетін күміс алқаның шыққаны әлдеқашан. Ол да жоқ.

Өткізілген документ жоғалды дейді, тағы өткізілді, әлі жоқ. Енді осы

аналардың зейнетақысына қосылатын қасымшасына 2000 жылдың

июнінен тоқтап қалды. Тағы документ жинау үстінде. Соңғы документ

қай күні Астанадан өтсе, сол кезден қосымша теңге қосылады – мыс.

Ал тауып ала қой шындықты.

Кезінде радиодан капиталистік елдерді жамандағанда, кезектесіп

сұңқылдайтын едік. Қазір өзімізде қандай екен? Алматының

көшелерінде жұмыссыздар көшенің өн бойында қатарласып, жер

шұқып отыр.

Алушы ішінен таңдап жүріп алады. Өйткені ол өз күшін сатушы,

сыпайы

“Құл” іспеттес. Осының бәрі тарихтан өз орнын алады.

Шындықты көме алмайсың. Кейін-ақ жарық көреді. Кешегі

жамандаған,жауыз санаған батырларымыз, ел басқарған хан,

билерімізге көше,қала аты беріліп жатқан жоқ па? Халық қадірлісі

әруақытта өз орнын табады. Ал қазір мақтағанмен,халық қамын

ойламағандар орнынан тайысымен-ақ қалай аталарын халық біледі.

Соңғы кезде қаншалықты пайда-зиянына қарамастан Уран

дегенге әуестеніп алдық.Оның қалдықтарын қалай болса солай

тастай салғандай да жағдайлар бар.Энергиясы қанша мол болса,

адамға деген зияны да соншалық сияқты.Оны жасыратын, көметін

жер де кеңбайтақ қазақ жері.Қазақ жері соны қабылдауға «икемді»

сияқты. Өйткені оның мол жері де қазақ жері екен. Оңтүстіктің

«Созақ» ауданында дүниедегі ең үлкен қазналы жері бар көрінеді.

165

Соны қалайда алу керек те, баю керек. Келешегі не болса, сол

болсын. Мақсат тек баю. Уранды алу үшін жатқан жеріне қаншама

кислотаны жібереді. Содан кейін ғана оны труба арқылы қайта

сорады. Жер астына кеткен кислота жер асты суымен сол маңайдың

суын ластайды. Өсімдігі де ластанады. Алу барысында ауаға

жайылуынан тағы қаншама зияндық бар. Соның барлығы адамға

зиянды. Ол көзге көрініп келетін нәрсе емес. Біз қазақ өміріміздің

тағдырын бір Алладан деп ұққан жандармыз. Ал ол зияндық

бәсекелестіктен келіп жатқан зардап. Сондай зардабы болмаса,

соны өндіріп жатқандардың еңбекақысы шамадан тыс неге жоғары.

Сол аймақтағы басқа жандарға сол коефицент берілмейді.

Шынтуайтқа келгенде, ол өндірістегілер өмірін ақшаға сатушылар

дер едім. Өндіреді екен, ол жердің халқын ол жерден алысқа көшіру

керек.

Тіпті кейбір жандар бір күндік өмірге қызығушылық та кездесіп

жүр. Айталық, есірткімен айналысушылар соған берілгендігі

соншалық, адам өліміне дейін барады. Баюдың жолына түскенде,

соңғы кезеңді де ойлауың керек емес пе? Тез байығанда, сен

өлмейсің бе? Өле қойсаң, сол байлығыңды өзіңмен қоса әкетесің бе?

Сенің ұрпағың сол баю жолынан көрген зияндық өмірде қала берсін

бе? Осы баю жолында бәсекелестік деген келіп шығуда.

Бәсекелестіктің түбі соғысқа итермелейді. Жаулап алу, тәуелді ету,

биліктің ұшар шыңына шығу. Осы соғыс деген кімге керек?! Соғыс

билік құмарларға керек. Қарапайым халық соғысты қаламайды. Ал

енді сол соғысушы кім десеңізші? Әрине, соғысатын жай халық. Оны

билеп отырушы өз идеологиясын дәріптеп, халықты Отан деген сөзді

ұран етіп айдап салады. Сол отан, отан деп жанын аямай жауды

жеңуге арнаған қазақ елі ССРО тарқаған соң, Ресейге қарыздар

болып қалыпты. Қазақ халқы кімнің жерін қорғады? Ресейді қорғады

емес пе?! Сол үшін барын берді, керек десең азаматтары да оққа

ұшты. Қазақстан болмағанда, жағдай басқаша болар еді. Сол

басқарған зұлымдар ірі өндіріс орындарын қазақ жеріне салмапты да

ғой. Қазақ жерін сынақ алаңына айналдырыпты. Соның зардаптарын

қазақстандықтар көруде. ССРО тарқап еді, соның қарауындағы

егеменді ел болдық дегендердің бір-бірімен жауласуы да басталып

кетті. Осында да мән бар: көршілерін бір – бірімен айқасып жатса,

сырттан қараушыға ол екі ел тәуелді болары сөзсіз. Түсінбесеңіз

мынаған назар аударайықшы: Қазір дүние жүзіндегі үстем ел АҚШ

болып отырған жақ па? ССРО деген енді жоқ. Бұрын ол ел оған

жалтақтаушы еді. ССРО- ның ең ірі бөлшегі Ресей болса, ол онда өз

ішінен бөліну әрекеті сезуліде.

Ақырында, аспанға қарайтынды шығардық. Космосқа құмар

болдық. Жер бетіне сыймай барамыз ба? Жердің берер табиғат

байлығы жетпей жатыр ма? Ол жақта анамыздың төркіні–нағашымыз

бар ма? – Жоқ. – Үстемдікке иелену. Соған кетіп жатқан қаражатты

166

халық игіліне пайдалансақ, қайыршы да, кедей де болмас еді. Ауру –

сырқаттың алуан түрі де тыйылар еді.

Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні жауыздықты ойлаған адам ел

басында тұрғанда ғана қолында күш болған соң «Сыйлы -

құрметтеулі». Екінші дүние жүзілік соғыстың айыпкері, жасаушысы

Адольф Гитлер емес пе еді. Соны қазір кім дұрыс санайды?