Малання. Даўно не бачыла пана бургамістра, засумавала.
Бургамістр. Жартуеце, жартуеце, пані Малання. Чуў, усё больш іншым сваю ўвагу аддаяце.
Малання. Дзе ж там іншым, усё вас ніяк з галавы выкінуць не магу.
Бургамістр. Няўжо?
Малання. Усё думаю, калі ж гэта пан бургамістр абяцанне сваё выканае?
Бургамістр(як бы не разумеючы). Якое абяцанне?
Малання. А паперу пра скасаванне шлюбу аформіць.
Бургамістр. Якую такую паперу?
Малання. А тую самую, што пісалі ў мяне.
Бургамістр. Штосьці не памятаю. (Бярэ з рук Маланні паперу.) Даўно не прыходзілася быць у пані Маланні, даўно ў госці не запрашала — не памятаю, дык жа яна і без пячаткі?
Малання. Вось па пячатку і прыйшла.
Бургамістр. А навошта пані Маланні гэтая папера спатрэбілася?
Малання. А надакучыла ў саламяных удовах хадзіць, папрокі слухаць, што гонар мужа не зберагаю, ды тырана свайго не чакаю — калі ён вернецца, каб здзекавацца з мяне.
Бургамістр. Гэта хто ж папракае пані Маланню — ды і за што ж гэта такое?
Малання. А за тое, што ў госці заходзяць.
Бургамістр. А хто ж гэта заходзіць?
Малання. А ваша светласць не прыпомніць?
Бургамістр. Гм-м, каму ж гэта быць? Калі я заглядваў, дык жа ціхенька, ціхенька. А вось калі хто на тройках пад’язджае, тут без шуму не абыдзешся…
Малання. Хто ж гэта такі на тройках пад’язджае?
Бургамістр. Вось не ведаю, не ведаю. Што людзі кажуць, то кажуць. Мо для гэтага госця і папера тая патрэбна?
Малання. Вы прыдумаеце, дык прыдумаеце. I прыйдзе ж гэткае ў галаву.
Бургамістр. Прыдумваць не трэба — людзі скажуць. Ва ўлады ўсюды і вуха, і вока. I ўчора, і трэцяга дня…
Малання. Дык вы што, сачыць за мною?!
Бургамістр. Не тое каб сачыць, у мяне свая карысць…
Малання. Што ж, пан бургамістр ад свайго абяцання адказваецца?
Бургамістр. Чаму ж адказваюся? Даўно было, запамятаваў. Каб крыху прыпомніць — хаця б увечары. А то ж незаконная папера — адказчыка ж няма.
Малання. А калі я прыпомню пану бургамістру, як гэтага адказчыка па фальшывых паперах у салдаты забралі?
Бургамістр. Навошта гэта?
Малання. А каб пан бургамістр успомніў, як такія паперы пішуцца.
Бургамістр. Гэта не абавязкова, гэта нікому не трэба.
Малання. А можа, каму і цікава, што ў вас тут робіцца?
Бургамістр. Не варта, не варта. Ці ж мы паміж сабою не паладзім?
Чуцен шум. Бургамістр прыслухоўваецца. Чуцен голас Брындзюкоўны: «Бургамістаршу! У горадзе! Не, здаецца, не ён, той у чалме быў!»
Эх, чорт, пані Малання, схавайцеся за шафу. На хвіліначку, на хвіліначку.
Малання хаваецца за шафу. У пакой уваходзяць стражнікі, Яцак, Несцерка, Брындзюкоўна.
Яцак. Ён, ён самы, у мяне ў карчме…
Брындзюкоўна. Не. Той у чалме быў.
Яцак. Ён, ён.
Бургамістр. Ціха! Ціха! Разбярэмся! А вы — марш у сені!
Яцак і стражнікі выходзяць.
Бургамістр(да Несцеркі). Хто такі?
Несцерка. Чалавек.
Бургамістр. Бачу, што не баран. Адкуль?
Несцерка. Прахожы.
Бургамістр. А пашпарт у цябе ёсць?
Несцерка. Няма, ваша светласць.
Бургамістр. Ага! Дзесьці я цябе бачыў. Дык як жа так? Чаму без дакумента?
Несцерка. Бог мяне з таго запечка на гэты свет без пашпарта выпусціў — гэтак і хаджу.
Бургамістр. А ты ведаеш, што бяспашпартнаму валацузе бывае? Які ты без пашпарта чалавек? Ведаеш, што я магу з табою зрабіць, калі ты без дакумента?!
Несцерка. А што са мною зробіш. Мужыка ніжэй, чым ёсць, не разжалуеш.
Бургамістр. Маўчаць! Ты з кім размаўляеш? Я тут — улада! А ты ведаеш, што гэта такое? (Выходзіць з-за стала і падносіць да носа Несцеркі кулак.) Астрогам пахне! Хто ў горадзе гаспадар? Мне і Пшэбыеўскі не ўказ! Перада мною ўсякі шапку здымае! Усякі дрыжыць перад уладаю! На тое і ўлада, каб баяцца. (Падымае палец угару.) Улада…
Брындзюкоўна ходзіць па пакоі і ў гэты момант бачыць за шафаю Маланню.
Брындзюкоўна. Ах ты, паганец, ах ты, казёл ненажэрны, ты ўжо ў ратушы з ёю круціш! Увесь горад ведае! Людзі ў вочы кажуць, паганец!
Кідаецца да мужа, той хаваецца пад стол. Брындзюкоўна б’е кіем па стале, налятае на Маланню, хоча яе ўдарыць кіем, але тая не даецца.
Ах ты, макрахвостка, мала, што да цябе палова горада ходзіць, дык ты і да майго?!
Малання. Бач, шалёная, з ланцуга, дурніца таўстапузая!
Брындзюкоўна. Сучка, сучка ты!
Малання. Ханыга рылатая!
Брындзюкоўна. Макрахвостка, вернецца Іван, ён цябе…
Несцерка хоча разняць жанчын.
Несцерка. Ціха, ціха, бабы, бач, не падзялілі. Ціха, гэй, ціха!
Несцерка становіцца паміж жанчынамі. Брындзюкоўна б’е кіем і трапляе яму па галаве ў той самы момант, калі ён паварочваецца да Маланні.
Несцерка падае.
А-а-а, забілі!
Абедзве жанчыны схіляюцца над ім, стукаюцца лбамі.
Малання(прыкладае пятак Несцерку да галавы). Бач ты, як трапіла, карова таўстамордая — напавал!
Брындзюкоўна. Вось бы цябе гэтак у лоб!
Малання. А вось табе — бачыла?
Паказвае фігу. Брындзюкоўна размахваецца, хоча ўдарыць, Несцерка падымаецца — і ўдар зноў дастаецца яму.
Несцерка. Заб’е — Далібог, заб’е — лепш ужо ў астрог!
Малання. Супакойся, чалавека заб’ем, мардавароціна! I як толькі мужа жывога яшчэ трымаеш?
Брындзюкоўна. А не твой клопат, не разявайся на чужое!
Малання. Патрэбен ён мне!
Брындзюкоўна. А не патрэбен, дык і нечага бегаць!
Несцерка. Ціха, ціха, бабы, ціха, гаспадынька.
Брындзюкоўна. А чаго гэтая макрахвостка лезе да чужога!
Несцерка. Ціха, гаспадынька, — дай слова сказаць. Не так сабе мы зайшлі — я вось да яе работнікам наняўся. Паперу трэба выправіць на гэта…
Брындзюкоўна. Ёй бы жарабца ў работнікі!
Малання. А цябе б самую замест валоў запрэгчы.
Брындзюкоўна. А ты…
Несцерка. Ціха, ціха, вось напіша пан бургамістр паперу — мы і пойдзем. Гэй, ваша светласць, вылазь!
Бургамістр. Не крычы! Тут я гаспадар! Дзе хачу, там і сяджу.
Малання(дастае свае паперы). Стаўце пячатку!
Бургамістр вылазіць, ставіць пячатку. Малання хоча забраць паперу, але ён не дае.
Бургамістр. Гэта яшчэ ў пісара запісаць трэба. I пошліну заплаціць. Прыходзьце заўтра.
Малання. Пішыце што трэба — колькі да вас хадзіць!
Бургамістр. Пойдзем, калі пісар на месцы — усё і аформім. (Да Несцеркі.) А цябе я дзесьці бачыў.
Бургамістр выходзіць разам з Маланняй.
Брындзюкоўна. Вось верціхвостка! Вось няшчасце на маю галаву, сораму — на ўвесь горад! Гэта ж падумаць — мяне, бургамістаршу, на гэтую верціхвостку памяняць!
Несцерка. Э-э, хто без граха. Чужая жонка мёдам мазана, а свая смалой.
Брындзюкоўна. Божа, замучылася. Раней, калі гандлявалі, як добра ўсё было — а як вылезлі ў гэтыя бургамістры — і пайшло, і паехала, і пакацілася!
Несцерка. Здараецца. Ад вялікага звання кроў пачынае кіпець. Але ёсць ад гэтага адзін сродак…
Брындзюкоўна. Які сродак? Што толькі я не рабіла — і травы варыла, і да шаптух хадзіла — які сродак, скажы, мілы чалавек?
