Прайшоў год, як перастаў існаваць буфет. Ларысачка сапраўды гандлюе піражкамі. Змянілася з твару — прычоскі, відаць, робіць у па- радку чаргі, а на частыя візіты ў цырульню не заўсёды выкраіш час. Што ж тычыць супрацоўнікаў, уключаючы сюды і Івана Іванавіча, то яны жывы-здаровы, не пахудзелі. Купляюць цяпер у магазіне тое, што і ўсе. Адзін стол заказаў у нас стаў — для ўсіх. Што бачыш, тое і бяры. I суседу радасна: Іван Іванавіч зайшоў неяк, прапанаваў яму:
— Давай, Пятровіч, па магазінах прабяжым?
Ад таго радасна суседу, што змянілася нешта ў нашым жыцці, бо і ён, слесар шостага разраду, ідзе ў магазін разам з Іванам Іванавічам. Як роўны з роўным. Як працаўнік з працаўніком.
А ў калектыве, да слова сказаць, павысілася вытворчасць працы. Траіх чалавек скарацілі нават, а паспяваюць людзі рабіць усё тое, што і дагэтуль рабілі. Толькі крыху больш. Здагадаліся чаму? Ну, вядома ж, яшчэ адзін дзень прыбавіўся да тыдня — той, што трацілі раней на разгрузку і на чаргу ў буфеце. У магазіны ж усе ходзяць пасля рабочага дня.
Добра, што жыў-быў буфет. Няважна дзе, у Гомелі, Брэсце ці Мінску, але добра...
ПАЛАТА №...
Яна прыйшла да мяне на кватэру, назвалася Валянцінай Паўлаўнай, папрасіла выслухаць. Прыселі. Вось ён, расказ жанчыны:
— Хварэю я часта. Калі ўсе хваробы пералічваць, то багата набярэцца. Ну ды гасподзь з імі, вы ж не доктар — не з гэтым я да вас. У кардыялагічным аддзяленні ў нашай бальніцы ёсць загадкавая палата. Так, так, не здзіўляйцеся. Я раней яшчэ заўважыла, гады тры назад. 3 сэрцам ляжала. Якраз наша палата была насупраць, то калі дзверы адчыняліся, жанчыны стараліся хоць вокам заглянуць, што ж там. Раскошная, скажу вам, палата. Халадзільнік стаіць. Ложак на калёсіках. Мужчына тады лячыўся там. 3 транзістарам усё на прагулку выходзіў. А толькі яго выпісалі, жанчына з'явілася. Мажная, прыгожая з твару, не буду гаварыць. Адзене спартыўны касцюм — і на ноч дамоў. Ага, дамоў. Мы тады дзяжурнаму ўрачу паскардзіліся: «Што ж гэта такое— ёй, значыць, можна, а нам?» А ўрач: «Не ваша дзела!» Злосна так. Ну, мы і перасталі скардзіцца. А самі за жанчынай той назіраем. А як жа! Яна ж не такая, як мы ўсе, грэшныя,— цікава! Бачыце вы яе, бегаць на ноч дамоў ці куды там — можна, тут здаровая, а каб хоць раз у сталоўку схадзіла. Не бачылі. Заносілі ў палату ежу. Посуд выносілі. Прынцэса! Не, каб жа хоць была чалавекам, а то глядзіць на ўсіх звысоку, з пагардай: маўляў, хто вы такія? Не крыўдна, скажаце? Чаму адным такія ўмовы, другім іншыя? Я разумею, разумею: трэба і такія палаты, для цяжкахворых, якім цішыня неабходна, але не для такіх, хто транзістар слухае. Бальніца ж дзяржаўная, і мы ў дзяржавы на аднолькавых правах. А пазней даведваемся: то — жонка начальніка. Жонка, бачылі? Яна нават нідзе не працуе. А я ж зваршчыцай рабіла як не ўсё жыццё, пакуль во здароў'е не падарвала. Яшчэ б калі сам начальнік — можна неяк змірыцца, хоць і начальніку паблажак не трэба даваць, а то запанее хутка.
Слухаеце? Далей гавару. Схапіла мяне зноў нядаўна хвароба, і — верыце? — мяне паклалі ў тую загадкавую палату. Я спярша не паверыла. Было ад чаго здзівіцца. Цішыня. Спакой. Ложак мяккі. Тут, думаю, калі паляжыш, то і дваццаці аднаго дня не трэба, як заведзена. Хутка, думаю, папраўлюся. На абед, праўда, сама хадзіла, на снеданне, вячэру — ніхто не прыносіў, а каб прыносілі, хлусіць не буду, не пярэчыла б. А чаму б і не пажыць, як каралева? Толькі заўважаць пачала я за тым жа сталом, што неахвотна ўступаюць са мной у размову суседкі, насцярожана трымаюцца. Чужая я для іх. Што ж, думаю, я нарабіла, навошта згадзілася ў тую палату лажыцца? Сумна ж там, а жанчыны і пагавораць сабе, і пасмяюцца. Смех — ён таксама лечыць. Памылілася, калі думала, што ў гэтым пакоі таямнічым рай. Памылілася. А як жа яны, выбраныя тыя, лечацца? Ці ім усё роўна — з людзьмі або без людзей? Абы, можа, каб не так было, як у другіх, каб хоць трошкі, а нечым адрознівацца? Усё, рашаю, хопіць для мяне такога лячэння, буду прасіцца да баб — у пала- ту, з імі весела. А тут і выпадак падвярнуўся. Абыход якраз. Галоўны ўрач адразу ж, як толькі пераступіў парог, пытае ў Дануты, гэта мой доктар:
— А гэта жанчына чаму тут?
Данута зніякавела, нават разгубілася трошкі, ціха сказала:
— Лечыцца...
А галоўны:
— Прашу перавесці ў іншую палату. Нельга тут.
Данута ўздыхнула, кіўнула галавой: зразумела. А мяне злосць узяла. Калі раней хацела сама прасіцца адсюль, то цяпер, думаю, не саступлю. Бачыце вы іх — «нельга тут»!
Закончылі яны свой абыход ды і пайшлі. Адразу ж і каманда: пераходзь, Селязнёва, у іншую палату. Думала, што пазмагаюся, але не, не атрымалася, хуценька сабрала свае транты і патупала за сястрой. «Паказвайце, куды?» Так добра мне стала... А ўвечары з маёй былой па- латы выйшла другая кабета. У халаціку, праўда. Бабы перашэптваюцца:
— Чыя жонка?
— Не ведаю...
— Мужык, відаць, зноў начальнік? Га, бабы?
— Хто яго ведае...
А мне падумалася: «Яны ж і пра мяне так гаманілі. Хто я? Чыя жонка? А ў мяне мужыка зусім няма. Дарэмна галовы ламалі». Ну, а калі я пра ўсё расказала, пасмяяліся. Сяргееўна, яна бухгалтарам рабіла, сказала, што такія палаты на кожным паверсе ёсць, аднаго прараба паўгода з паверха на паверх пераводзілі — пакуль ён рамонт у бальніцы не зрабіў. Толькі цікава — ад якой хваробы яны яго лячылі?
Дык вось і прыйшла, каб ведалі вы пра гэтую палату. У бальніцы я пабаялася сказаць, бо загадчыца аддзялення запомніць — на абыходзе не заўважыць. А то яшчэ не тыя лекі прыпіша. Можа быць такое? Не ведаеце? Сумняваецеся? Можа. Бо ў некаторых дактароў хоць і белы халат, але ў плямах. А я хачу прапанаваць, каб усіх лячылі аднолькава, а ў той палаце паставілі два ложкі. А халадзільнік на калідор. Для ўсіх. Можна так зрабіць? Можна. I трэба. Тады хворым лягчэй будзе... Яны ж — людзі, усё бачаць, усё чуюць. Я там прозвішча сваё назвала — Селязнёва я. Толькі не пішыце, а то я часта ў той бальніцы бываю... Разумееце мяне?
РАПАРТ
Маруся Падачанка раніцай паехала ў райаддзел міліцыі, а ўжо пасля абеду таго ж дня ў Курганні толькі гаворкі было пра яе, пра Кольку, Марусінага мужыка, пра суседзяў, якім пасля паездкі той добранька аукнулася.
— Дурная баба! Ну, п'е Колька, дык навошта ж іншых пад манастыр падвяла? Хто цябе за язык цягнуў, Маруся? Эх ты-ы!
— Не, не мужык Колька: правучыў бы разок, дык ведала б!..
Маруся сядзела на лаўцы пад бэзам, церабіла пальцамі ражок хусткі, хлімкала. Жанчыны, у якіх мужыкі таксама не прамінуць заглянуць у чарку, супакойвалі.
— А так ім і трэба! Не будуць паіць нашых. У магазіые няма, а яны тут як тут: выпі, саколік, выпі. Даўно б так! Спасібачкі табе, Маруся, што адважылася і пра ўсё расказала...
— Не хацела я, бабы,— апраўдвалася Маруся, бо тут сядзела бабка Агрыпіна, і яна адчувала перад ёй віну.— Само неяк... Міліцыянер калі ж... Слова за слова... Спярша пра майго пытае: колькі зарабляе, ці ўсе грошы прыносіць? Грошы, гавару, усе аддае. «За што ж п'е тады? Дзе бярэ?» Дык і гавару: то вось баба Агрыпіна пачастуе...
— Так, так,— ківала Агрыпіна.— Пачастую,..
— Ты, цётка, даруй, я ж не думала, што так будзе...
— Што ты! Што ты! Мне ж штрапу далі ўсяго дзесяць рублёў,— варухнулася на лаўцы Агрыпіпа, паправіла на галаве хустку, махнула рукой.— Бяды тае!
— То, гавару, Мікіта напоіць,— працягвала Маруся.— А ён, міліцыянер, адразу: «А за што яго, Кольку, частуюць усе?» Як, дзіўлюся, за што? Ён жа і агароды старым узарэ, і сена косіць... За чарку ён гатовы ў ляпёшку разбіцца. А вып'е, тады мяне да агранома раўнуе, б'е.
— Колька такі. Ён і мальцом задзіраўся. У клубе шыбы павыбіваў. Ці помніце, бабы?
— Э-ге, э-ге,— сказала Агрыпіна, астатнія кіўнулі.
— Гляджу,— гаварыла далей Маруся,— што ні скажу я, міліцыянер запіша. А тады устаў з-за стала, мне кажа: «Ну, Марыя Пятроўна, давязём мы вас да вёскі». Давезлі, праўда... Цётка Агрыпіна, ты не крыўдуй — я ж на Кольку, дурня свайго, жалілася, а так атрымалая, што суседзі пацярпелі,..
