Накрыўшыся шкурай Нямейскага льва, якую не маглi прабiць нiякiя стрэлы, Геракл бязлiтасна страляў страшных Сцiмфальскiх птушак. Шмат iх патанула ў чорных водах возера. Цяпер яно ўжо не было спакойнае: вада ў iм бурлiла i вiравала; белая пара падымалася да неба.
Птушкi, што засталiся жывымi, узнялiся высока над возерам, сабралiся ў чараду i паляцелi прэч. Яны пакiнулi Грэцыю i апусцiлiся далёка-далёка, на бязлюднай выспе ў бурным моры.
- Хутчэй хадзем адсюль, - сказаў Геракл, - пакуль нас не ахапiў смяртэльны сон. - I, кiнуўшы ў ваду бразготку Афiны, сябры пайшлi ад мёртвага возера.
Шосты подзвiг
Геракл ачышчае Аўгiевы канюшнi
Невыказна багаты быў цар Элiды Аўгiй. Незлiчоныя статкi яго валоў i авечак i табуны коней пасвiлiся ва ўрадлiвай далiне ракi Алфея. Трыста коней з белымi як снег нагамi меў ён; дзвесце - чырвоных, нiбы медзь; дванаццаць коней былi белыя, нiбы лебедзi, а ў аднаго з iх блiшчала на лбе зорка.
Аўгiй столькi меў скацiны, што слугi не паспявалi чысцiць хлявы i канюшнi, i за шмат гадоў у кожнай з iх назбiралася гною пад самы дах.
Цар Еўрысфей хацеў удружыць Аўгiю i зняважыць Геракла. I ён паслаў героя чысцiць Аўгiевы канюшнi.
Геракл прыйшоў у Элiду i сказаў Аўгiю:
- Калi ты аддасi мне дзесятую частку сваiх коней, я вычышчу канюшнi за адзiн дзень.
Аўгiй засмяяўся: ён думаў, што iх зусiм немагчыма вычысцiць. Таму цар сказаў Гераклу:
- Я аддам табе дзесятую частку маiх коней, калi ты за адзiн дзень вычысцiш мае канюшнi.
Геракл папрасiў, каб яму далi рыдлёўку, i Аўгiй, усмiхаючыся, загадаў прынесцi яе герою.
- Доўга ж табе давядзецца працаваць гэтай рыдлёўкай! - сказаў ён.
- Адзiн толькi дзень, - адказаў Геракл i пайшоў на бераг Алфея. Паўдня ён старанна працаваў рыдлёўкай. Зямля ляцела з-пад яе i лажылася высокiм валам. Геракл запрудзiў рэчышча ракi i адвёў яе проста ў царскiя канюшнi. Воды Алфея iмклiва пацяклi праз iх, зносячы з сабою гной, стойлы, кармушкi, нават струхлелыя сцены.
Абапёршыся на рыдлёўку, Геракл глядзеў, як добра працавала рака, i толькi зрэдку памагаў ёй. Да захаду сонца канюшнi былi чыстыя.
- Не гневайся, цар, - сказаў Геракл, - я ачысцiў твае канюшнi не толькi ад гною, але i ад усяго, што струхлела i даўно згнiло. Я зрабiў больш, чым абяцаў. Цяпер ты аддай мне тое, што абяцаў.
Але сквапны Аўгiй заспрачаўся, пачаў сварыцца i адмовiўся аддаць Гераклу коней. Тады Геракл зазлаваў, пачаў з Аўгiем бiцца i забiў яго.
Сёмы подзвiг
Геракл утаймоўвае Крыцкага быка
Шэсць разоў прыходзiў ужо Геракл у Мiкены i па загаду цара Еўрысфея выпраўляўся ў небяспечную i цяжкую дарогу. Шэсць подзвiгаў ён здзейснiў: забiў Нямейскага льва, знiшчыў Лярнейскую гiдру, злавiў Керынейскую лань, прынёс у Мiкены Эрыманфскага вепра, прагнаў з Грэцыi Сцiмфальскiх птушак i за адзiн дзень вычысцiў Аўгiевы канюшнi. I вось зноў паклiкаў героя Еўрысфей i загадаў яму плыць цераз мора на выспу Крыт i ўтаймаваць раз'юшанага быка, з якiм нiхто з крыцян не мог справiцца.
Гэты бык прыплыў калiсьцi да выспы Крыт, i крыцкi цар Мiнас абяцаў богу мораў Пасейдону прынесцi быка яму ў ахвяру. Але беласнежны бык з залатымi рагамi так спадабаўся Мiнасу, што цар пакiнуў яго сабе, а Пасейдону ахвяраваў другога быка. Бог мора ўгневаўся i наслаў шаленства на прыгожага быка. Бык ашалеў, вырваўся са стойла, уцёк з царскага двара i стаў гразой усёй выспы.
Геракл падаўся на бераг мора, сеў на фiнiкiйскi карабель i паплыў на Крыт. Наляцела бура, доўга насiла карабель па бурным моры, нарэшце разбiла яго, i хвалi выкiнулi абломкi на бераг чужой, незнаёмай краiны.
Тут раслi дрэвы, падобныя на пучкi вялiкiх пёраў: проста са ствала выходзiлi тоўстыя сцяблiны, на якiх гайдалiся лiсты, такiя вялiзныя, што пад кожным мог схавацца чалавек.
Геракл i яго спадарожнiкi, што засталiся жывыя, адпачылi ў засенi гэтых дрэў i пайшлi ўздоўж берага па гарачым жоўтым пяску. Доўга iшлi яны i нарэшце прыйшлi ў вялiкi горад каля мора. У гаванi было шмат караблёў, а на беразе стаялi высокiя палацы i храмы.
- Вы ў Эгiпце, - сказалi iм жыхары, якiя спяшалiся ў храм на свята, - а кiруе Эгiптам вялiкi Бузiрыс, магутны i грозны цар.
Геракл папрасiў адвесцi яго да цара. Але толькi чужаземцы ўвайшлi ў палац, як iх схапiлi i звязалi ланцугамi.
- Вы прыйшлi якраз у пару, - сказаў iм жорсткi ўладар Эгiпта, - сёння свята ў Эгiпце, i я ахвярую вас багам.
- Багi не прымаюць чалавечых ахвяр, - адказаў Геракл.
Але Бузiрыс, смеючыся, адказаў:
- А вось мы праверым! Ты першы будзеш заколаты жрацом - паглядзiм, цi пажадаюць цябе багi. - I загадаў адвесцi палонных у вялiкi храм пасярод горада.
Геракла i яго спадарожнiкаў прывялi ў храм, якi быў поўны народу. Але як толькi запалiлi агонь каля ахвярнiка i стары жрэц узяў свой востры i доўгi нож, Геракл з усяе сiлы напружыўся i разарваў ланцуг, якiм быў звязаны. Абрыўкам ланцуга ён ударыў жраца i забiў яго. Потым у гневе расшпурляў царскую варту, адабраў у Бузiрыса меч i закалоў лiхога цара. Уражаныя сiлай героя, эгiпцяне не адважылiся падступiцца да яго. Геракл вызвалiў сваiх таварышаў i заспяшаўся з iмi на бераг мора. Там яны знайшлi карабель, якi мог завезцi iх на Крыт.
Хутка даплылi яны цяпер да берагоў Крыта. Геракл развiтаўся са сваiмi спадарожнiкамi i адзiн пайшоў па беразе. Неўзабаве ён убачыў шалёнага быка. Бразгаючы парваным ланцугом i злосна равучы, з налiтымi крывёю вачамi, iмчаўся на яго бык. Белая пена падала камякамi з разяўленай пашчы. Геракл схаваўся за дрэва i чакаў. Бык спынiўся, нагнуў галаву i пачаў рыць нагамi зямлю. Тады Геракл схапiў канец ланцуга, якi цягнуўся па зямлi, i ўскочыў быку на спiну. Бык задрыжаў, пачаў брыкацца, стараючыся скiнуць са спiны нечаканую ношу. Але Геракл абвiў яго рогi ланцугом i моцна трымаў яго. Бык жаласна зароў i памчаўся да мора. Ён кiнуўся ў хвалi i паплыў. У моры шаленства пакiнула яго, ён зрабiўся цiхмяны, нiбы рабочы вол на полi, i паслухмяна прыплыў з Гераклам у Мiкены.
Геракл сам адвёў яго на скацiнны двор цара Еўрысфея. Але пастухi баялiся злоснага быка i не маглi ўтрымаць яго ў хляве. Ён уцёк ад iх i пачаў гуляць па ўсiм Пелапанесе, нiкому не даючыся ў рукi, пакуль яго не злавiў сябар Геракла, Тэзей, i не прынёс у ахвяру багам.
Восьмы подзвiг
Геракл здабывае коней Дыямеда
Зноў загадаў Еўрысфей Гераклу выпраўляцца ў дарогу - здабываць коней фракiйскага цара Дыямеда.
Першы раз за ўвесь час сваёй службы цару Геракл разгубiўся. Ён не спалохаўся нi льва, нi гiдры, нi доўгiх вандровак, нi цяжкай работы, нi крывавай бiтвы, нi людскога каварства. Але заданне, якое цяпер даваў яму цар, здавалася яму ганебным для героя. Раздабыць у другога тое, што яму належыць па праву, - значыць, адабраць сiлай або ўкрасцi тайком, а Геракл не хацеў быць нi разбойнiкам, нi злодзеем.
З цяжарам на сэрцы выправiўся ён у дарогу, парашыўшы, што шлях да Фракii доўгi i ён паспее абдумаць, што яму рабiць.
Ён прыйшоў у Фесалiю, у горад Феры, дзе цараваў шчаслiвы i добры цар Адмет, любiмец бога Апалона.
Бог святла калiсьцi ў гневе ўчынiў забойства, i за гэта Зеўс загадаў яму цэлы год служыць чалавеку.
Апалон прыйшоў да цара Адмета i цэлы год пасвiў яго статкi. I шчасце прыйшло да Адмета: шчодра радзiла зямля, статкi яго памнажалiся без лiку, мiр i дастатак панавалi ў Ферах i ў палацы цара.
Але самым дарагiм з усiх багаццяў была маладая царыца Алкеста, якую Апалон памог Адмету ўзяць сабе за жонку.
Бацька яе, Пелiй, аб'явiў, што аддасць дачку толькi за таго, хто зможа запрэгчы ў каляснiцу льва i мядзведзя разам i на iх прыедзе па нявесту. Апалон утаймаваў дзiкiх звяроў, яны паслухмяна ўпрэглiся ў каляснiцу Адмета i адвезлi яго да бацькi Алкесты. Алкеста стала жонкай Адмета; яны жылi шчаслiва i мелi дзяцей.
Калi скончыўся час службы Апалона ў Адмета, бог святла, адыходзячы, захацеў зрабiць яшчэ што-небудзь добрае для цара. Па жаданню Апалона, Мойры, багiнi лёсу, якiя трымалi ў сваiх руках нiтку кожнага чалавечага жыцця, згадзiлiся адтэрмiнаваць Адмету смерць, калi ў гэты час знойдзецца чалавек, якi захоча яго замянiць.
