Стуканок думаў: "Не падмажаш - не паедзеш", i ледзь не кожны дзень падносiў "Сярожу" гасцiнца. О, у яго пад шапкай-аблавушкай розуму хоць адбаўляй! Ён яшчэ прытрымлiваецца i такой мудрасцi, што "ласкавае цялятка дзвюх матак ссе..." Дык чаму ж яму, Пiлiпу, ды не быць ласкавым? Выгода вялiкая з гэтага!
Блiзiўся час касьбы, i Стуканок вырашыў асабiста сам наведацца з рыбкай у хату старшынi. На памяць ведаў, што да гэтага "ўмаслiў" "патрэбнаму чалавеку" васемнаццаць шчупакоў, дзесяць лiноў i яшчэ там рознай дробязi накшталт язёў на смачную юшку.
На гэты раз Стуканок нёс цэлую торбу адборнай рыбкi... "Э, маё не прападзе, - думаў хiтры дзядзька. - Старшыня пацiхеньку дасць з гектарчык лугу... Так што i сваёй кароўцы накашу, i яшчэ возiкi са два прадам сенца".
Для большай пачцiвасцi Стуканок пакiнуў сваю аблавушку на ганку, а торбу з рыбай папёр у хату.
Старшыня быў дома. Госць ветлiва прывiтаў яго, дробненька засмяяўся:
- Дзень добры ў хату! Хе-хе, iду сабе i думаю сабе, хе-хе, зайду да старшынькi. Гэта ж рыбкi злавiў, дык думаю сабе: чаму не паклапацiцца аб старшынi? Ён жа аб нас заўсёды клапоцiцца...
Старшыня чамусьцi быў не ў гуморы, сказаў, што рыбу ў яго сям'i нiхто не есць, хiба толькi кот, i адмовiўся ад гасцiнца.
Стуканок падумаў: "Але ж дагэтуль не разарвала цябе ад маёй рыбкi... Цi не набiваеш ты сабе цану? Можа хочаш, каб я табе што-небудзь iншае падсунуў?"
У хату зайшоў чарнявы хлопчык.
- Сярожа, - сказаў яму бацька, - вазьмi, сынок, анучу i пратры матацыкл.
Чарнявы хлопчык пайшоў, i тады Стуканок, у прадчуваннi нечага нядобрага, палахлiва разяўляючы рот, запытаў у гаспадара:
- Дык а што ж гэта ў вас: два сыны i абодва Сяргейчыкi? Адзiн чарнявы, а другi... бялявы?
- Адзiн сын у мяне, - адказаў старшыня, - чарнявы, як вы кажаце. Месяцы са два гасцяваў у бабулi, толькi пазаўчора вярнуўся.
Стуканок пабялеў з твару... А старшыня дабiў яго канчаткова:
- Можа вы, дзядзька Пiлiп, маеце на ўвазе Мiцьку, сына Паўлiхi? Вунь таго самага, што па плоце лазiць? - i паказаў праз акно.
Стуканок убачыў на двары Паўлiхi накольнiка Мiцьку, якi да гэтага часу так падатлiва называўся Сярожам, i абамлеў. Заiкаючыся, запытаў:
- Д-дык й-йак жа гэта?!
- А вось так! - i старшыня пачаў рагатаць. - Цi не думаў ты, дзядзька, на рыбку вымяняць сена? - i зноў рагоча.
Бачыць Стуканок, што нелады, атрымалася асечка, i, схапiўшы торбу з рыбай, лататы з хаты! На ганку грэбнуў сваю аблавушку i - кулём са двара!
Бег дамоў, праклiнаючы ўвесь белы свет!
На нейкую хвiлiну ўляглася злосць толькi тады, як выпiў у кааператыве гарэлкi. Цэлую шклянку.
А дома, седзячы каля сабачай будкi, зусiм расчулiўся. Частаваў з торбы свежанькай рыбай Бобiка i скардзiўся яму:
- Думаеш, я скупы? Еш! Не столькi прапала... Думаеш, мне лёгка жыць? Усё жыццё галавой кручу! Аж у вачах цёмна становiцца. Не тое, што табе. Пад'еў, гаўкнуў i ўсё добра ў цябе. Ого, каб мяне хто кармiў дармовай рыбай, дык я не горш за цябе брахаў бы. Ага, брахаў бы. А ты, цюлень, толькi ад мух хаваешся, нiколi твайго голасу не пачуеш! - i ў Стуканка пачала падымацца на сабаку чорная злосць. - Дык ты ясi рыбку i думаеш, што я для цябе яе налавiў? А-а, воўчае мяса! - i выцяў нагою сабаку. - Выеш, не падабаецца?! Можа i ты iнцiлiгент? Дужа ўпадабаў свежанькую рыбку? От жа табе! От яшчэ! - i пачаў бiць сабаку.
Бобiк iрваўся з ланцуга, екатаў, хрыпеў. Потым азвярэў i ў момант аблажыў свайго гаспадара...
Прытрымлiваючы разлупленыя порткi, Стуканок бег ад сабакi. Аглянуўся, той iрваў на дробненькiя мэтлухi яго аблавушку, тую самую, на якой гаспадар некалi ў стральцоў зарабiў аж дваццаць рублёў.
У брамцы Стуканок нечакана сутыкнуўся са сваёй жонкай Маланняй. Абшкрабаны, збялелы, калоцiцца як асiнавы лiст. Уставiўся на яе мутнымi вачыма i пытае хрыплым голасам:
- Што, iнцiлiгентка?! Можа цябе на саначках пакатаць?!
- Угэй, ратуйце! - затрубiла да смерцi перапалоханая жонка i кiнулася ўцякаць. Заблыталася ў спаднiцы i чмякнулася ў дарожны пыл...
Неўзабаве Стуканок супакоiўся. А праз колькi дзён ён пайшоў у калгас касiць. Разумееце, такая ўжо нявыкрутка ў чалавека атрымалася. Прыкiнуўшы так i гэтак, вырашыў:
"Цяпер ужо такi час настаў, што цяжка дурней сябе каго-небудзь знайсцi... Мiнулiся леташнiя дразды..."
1958 г.
