Azərbaycan mustəqillik qazanandan sonra ədəbiyyat sahəsində də çiçəklənmə dövru başladı. Sovet dövründə üzümuzə bağlanan milli arxivlərimiz acıldı. Zaman, indi vətəndaşlıq borcuna yeni gözlə baxdığı kimi olub keçənlərədə ədalət və insaf işığında nəzər salmağı bizdən tələb edir. Məhz belə bir dövrdə kitabın muəllifi olan Aqşin Mistnalı Cənub
bölgəsinə daxil olan trayonların ərazisində yerləşən tarixi-etnoqrafik elmi xüsusiyyətləri saxlamaq şərtilə, sənədli oçerk jurnalından istifadə etmişdir.. Burada muəllif cənub bölgəsində yerləşən arxeoloji,
memarlıq, ölkə və yerli əhəmiyyətli abidələri bir-bir araşdırmış və oxucuya təqdim etmişdir.
Bu kitab 7 fəsildən ibarətdir. Belə ki kitabın birinci fəsilində müəllif bölgənin mərkəzi hesab edilən Lənkəran ayonu ərazisində erləşən, mağaralar, yaşayışyerləri, qədim qəbiristanlıqlar, qalalar, kurqanlar, nekropollar, ziyarətgahlar, məqabərələr, pirlər, ocaqlar, türbələr, məscidlər, hüseyniyyələr, ləmlər, qoç və daş insan fiqurları, qədim hamalar, bulaqlar, körpülər, köhnə inalar və qədim tikilər haqqında arxiv sənədləri və tarixi faktlar əsasında oxucuya təqdim etmişdir.
Kitabın ikinci fəsilində müəllif bölgəyə daxil olan Astara rayonu ərazisində yerləşən, qədim qəbiristanlıqlar, qalalar. kurqanlar, nekropollar, ziyarətgahlar, məqabərələr, pirlər, ocaqlar, türbələr, məscidlər, hüseyniyyələr, ləmlər, qoç və daş insan fiqurları, qədim hamamlar, bulaqlar, körpülər, köhnə binalar və qədim tikililər haqqında haqqında arxiv sənədləri və tarixi faktlar əsasında oxucuya təqdim etmişdir.
Kitabın üçüncü fəsilində müəllif bölgəyə daxil olan Lerik rayonu ərazisində yerləşən qədim qəbiristanlıqlar, qalalar, kurqanlar, nekropollar, ziyarətgahlar, məqabərələr, pirlər, ocaqlar, türbələr, məscidlər, hüseyniyyələr, ləmlər, qoç və daş insan fiqurları, qədim hamamlar, bulaqlar, körpülər, köhnə binalar və qədim tikililər haqqında arxiv sənədləri və tarixi faktlar əsasında oxucuya təqdim etmişdir.
Kitabın dördüncü fəsilində müəllif bölgəyə daxil olan Masallı rayonu ərazisində yerləşən, qədim qəbiristanlıqlar, qalalar, kurqanlar, nekropollar, ziyarətgahlar, məqabərələr, pirlər, ocaqlar, türbələr, məscidlər, hüseyniyyələr, ləmlər, qoç və daş insan fiqurları, qədim hamalar, bulaqlar, körpülər, köhnə binalar və qədim tikililər haqqında arxiv sənədləri və tarixi faktlar əsasında oxucuya təqdim etmişdir.
Kitabın beşinci fəsilində müəllif bölgəyə daxil olan Yardımlı rayonu ərazisində yerləşən qədim qəbiristanlıqlar, qalalar. kurqanlar, nekropollar, ziyarətgahlar, məqabərələr, pirlər, ocaqlar, türbələr, məscidlər, hüseyniyyələr, ləmlər, qoç və daş insan fiqurları, qədim hamalar, bulaqlar, körpülər, köhnə inalar və qədim tikilər haqqındaarxiv sənədləri vətarixi faktlar əsasında oxucuya təqdim etmişdir.
Kitabın altıncı fəsilində müəllif bölgəyə daxil olan Cəlilabad rayonu ərazisində yerləşən qədim qəbiristanlıqlar, qalalar. kurqanlar, nekropollar, ziyarətgahlar, məqabərələr, pirlər, ocaqlar, türbələr, məscidlər, hüseyniyyələr, ləmlər, qoç və daş insan fiqurları, qədim hamalar, bulaqlar, körpülər, köhnə inalar və qədim tikilər haqqındaarxiv sənədləri vətarixi faktlar əsasında oxucuya təqdim etmişdir.
Kitabın yeddinci fəsilində müəllif bölgəyə daxil olan Biləsuvar rayonu ərazisində yerləşənqədimqəbiristanlıqlar, qalalar. kurqanlar, nekropollar, ziyarətgahlar, məqabərələr, pirlər, ocaqlar, türbələr, məscidlər, hüseyniyyələr, ləmlər, qoç və daş insan fiqurları, qədim hamalar, bulaqlar, körpülər, köhnə inalar və qədim tikilər haqqındahaqqında arxiv sənədləri vətarixi faktlar əsasında oxucuya təqdim etmişdir. Hər kəs bilməlidir ki, vətən borcu müqəddəs bir borcdur. Dünyadan ən böyük eşq vətən eşqidir. Aqşin Əliyev çırpınır və o gözəl tarixçi və tədqiqatçıdır. O, yurdumuzu gəzərək qədim abidələri tədqiqi edir. Belə ki, Aqşin Əliyev “Bobogil qəbir daşları”, “Sığon qəbirstanlığı”, “Lənkəran qalasının alınması”, “Lənkərgünan, Lənkəran yoxsa Lankon”, “Babər qalası”, “Şağlakücə İmamzadə türbəsi”, “Şağlakücə Seyidəpir ocağı”, “Haftoni kurqanları”, “Cəngəmiran daş-qutu qəbirləri”, “Orand daş-qutu qəbirləri”, “Osakücə Mir Şərif ağa ocağı”, ”Kurqanlar danışır” adlı elmi publisistik məqalələri və “öz doğma kəndinə həsr etdiyi “Bataqlıqdan Başlayan Həyat və ya Ləj Kəndinin Tarixi” adlı kitabın və “Haftoni və ya Qəlbimdəki Yeddi Bulaq “ adlı kitabın müəllifidir. O, zaman-zaman çoxlu elmi-publisitik məqalələr və yazaraq cənub bölgəsinin qədim abidələrini araşdırıb üzə çıxarmışdır. Qeyd etmək istəyirəm ki, bu böyük missiyanı öz üzərinə götürdüyünə görə Aqşin Mistanlıya işlərində uğurlar arzuluyuruq.
