Hy sprak namelyk op een toon, alsof achter elk woord een punt stond, of zelfs een lang rustteeken, en ik kan de ruimte tusschen zyn woorden niet beter vergelyken dan by de stilte die er volgt op het ‘amen’ na een lang gebed in de kerk, hetwelk zooals ieder weet, een sein is dat men den tyd heeft tot verzitten, hoesten of neussnuiten. (Mówił bowiem tonem, jakby za każdym słowem stała kropka, a nawet długie pauza, a przerwy między jego słowami najlepiej można porównać do ciszy, która następuje po „amen” po długiej modlitwie w kościele, co, jak każdy wie, jest sygnałem, że ma się czas na przesunięcie się, kaszel lub wydmuchanie nosa; Hy sprak namelyk op een toon – Mówił bowiem tonem, alsof achter elk woord een punt stond – jakby za każdym słowem stała kropka, of zelfs een lang rustteeken – a nawet długie pauza, en ik kan de ruimte tusschen zyn woorden niet beter vergelyken dan by de stilte die er volgt op het ‘amen’ na een lang gebed in de kerk – a przerwy między jego słowami najlepiej można porównać do ciszy, która następuje po „amen” po długiej modlitwie w kościele, hetwelk zooals ieder weet, een sein is dat men den tyd heeft tot verzitten, hoesten of neussnuiten – co, jak każdy wie, jest sygnałem, że ma się czas na przesunięcie się, kaszel lub wydmuchanie nosa).

Wat hy zeide, was gewoonlyk goed overdacht, en wanneer hy zich die ontydige rustpunten had kunnen afwennen, zouden zyn zinsneden, uit een redekunstig oogpunt althans, meestal een gezond aanzien gehad hebben. (To, co mówił, było zazwyczaj dobrze przemyślane, a gdyby mógł oduczyć się tych nieodpowiednich pauz, jego zdania, przynajmniej z retorycznego punktu widzenia, zazwyczaj miałyby sensowny wygląd; Wat hy zeide, was gewoonlyk goed overdacht – To, co mówił, było zazwyczaj dobrze przemyślane, en wanneer hy zich die ontydige rustpunten had kunnen afwennen – a gdyby mógł oduczyć się tych nieodpowiednich pauz, zouden zyn zinsneden, uit een redekunstig oogpunt althans, meestal een gezond aanzien gehad hebben – jego zdania, przynajmniej z retorycznego punktu widzenia, zazwyczaj miałyby sensowny wygląd).

Maar al dat afbrokkelen, dat stooterige en hobbelige, maakte het aanhooren lastig. (Ale to całe rozdrabnianie, to zacinanie się i nierówność, utrudniało słuchanie; Maar al dat afbrokkelen – Ale to całe rozdrabnianie, dat stooterige en hobbelige – to zacinanie się i nierówność, maakte het aanhooren lastig – utrudniało słuchanie).

Men viel er dan ook dikwyls over. (Ludzie często się o to potykali; Men viel er dan ook dikwyls over – Ludzie często się o to potykali).

Want gewoonlyk, als men begonnen was te antwoorden in de goedige meening dat de zin uit was, en dat hy de aanvulling van 't ontbrekende aan de scherpzinnigheid van zyn toehoorder overliet, kwamen de nog ontbrekende woorden als traînards van een geslagen leger achteraan, en deden u gevoelen dat ge hem in de rede waart gevallen, wat altyd onaangenaam is. (Ponieważ zazwyczaj, kiedy ktoś zaczynał odpowiadać w dobrej wierze, że zdanie zostało zakończone, a on pozostawił uzupełnienie brakującego fragmentu inteligencji swojego słuchacza, brakujące słowa przychodziły jak niedobitki pobitego wojska i sprawiały, że czuliście, że przerwaliście mu w połowie zdania, co zawsze jest nieprzyjemne; Want gewoonlyk, als men begonnen was te antwoorden in de goedige meening dat de zin uit was – Ponieważ zazwyczaj, kiedy ktoś zaczynał odpowiadać w dobrej wierze, że zdanie zostało zakończone, en dat hy de aanvulling van 't ontbrekende aan de scherpzinnigheid van zyn toehoorder overliet – a on pozostawił uzupełnienie brakującego fragmentu inteligencji swojego słuchacza, kwamen de nog ontbrekende woorden als traînards van een geslagen leger achteraan – brakujące słowa przychodziły jak niedobitki pobitego wojska, en deden u gevoelen dat ge hem in de rede waart gevallen – i sprawiały, że czuliście, że przerwaliście mu w połowie zdania, wat altyd onaangenaam is – co zawsze jest nieprzyjemne).

Het publiek der hoofdplaats Serang, voor-zoo-ver men niet in dienst stond van 't gouvernement – een verhouding die den meesten iets omzichtigs geeft – noemde zyn gesprekken ‘slymerig’. (Publiczność w stolicy Serang, o ile nie była na służbie rządu – relacja, która większości ludzi daje coś ostrożnego – nazywała jego rozmowy „słodkowodnymi”; Het publiek der hoofdplaats Serang – Publiczność w stolicy Serang, voor-zoo-ver men niet in dienst stond van 't gouvernement – o ile nie była na służbie rządu, een verhouding die den meesten iets omzichtigs geeft – relacja, która większości ludzi daje coś ostrożnego, noemde zyn gesprekken ‘slymerig’ – nazywała jego rozmowy „słodkowodnymi”).

Ik vind dit woord niet zeer smaakvol, doch moet erkennen dat het de hoofdeigenschap van des residents welsprekendheid vry juist uitdrukte. (Nie uważam tego słowa za bardzo smaczne, ale muszę przyznać, że dość dobrze oddaje główną cechę wymowy rezydenta; Ik vind dit woord niet zeer smaakvol – Nie uważam tego słowa za bardzo smaczne, doch moet erkennen dat het de hoofdeigenschap van des residents welsprekendheid vry juist uitdrukte – ale muszę przyznać, że dość dobrze oddaje główną cechę wymowy rezydenta).

Ik heb van Max Havelaar en zyn vrouw – want dit waren de beide personen die na den resident met hun kind en de baboe uit den wagen gekomen waren – nog niets gezegd, en misschien ware het voldoende, de kenschetsing van hun voorkomen en karakter aan den loop der gebeurtenissen en des lezers eigen verbeelding overtelaten. (Nie powiedziałem jeszcze nic o Maxie Havelaarze i jego żonie – bo to były dwie osoby, które po rezydencie wysiadły z dzieckiem i nianią z wozu – i być może wystarczy pozostawić charakterystykę ich wyglądu i charakteru biegowi wydarzeń oraz wyobraźni czytelnika; Ik heb van Max Havelaar en zyn vrouw – Nie powiedziałem jeszcze nic o Maxie Havelaarze i jego żonie, want dit waren de beide personen die na den resident met hun kind en de baboe uit den wagen gekomen waren – bo to były dwie osoby, które po rezydencie wysiadły z dzieckiem i nianią z wozu, nog niets gezegd – nie powiedziałem jeszcze nic, en misschien ware het voldoende – i być może wystarczy, de kenschetsing van hun voorkomen en karakter aan den loop der gebeurtenissen en des lezers eigen verbeelding overtelaten – pozostawić charakterystykę ich wyglądu i charakteru biegowi wydarzeń oraz wyobraźni czytelnika).

Daar ik evenwel nu eenmaal aan 't beschryven ben, wil ik u zeggen dat mevrouw Havelaar niet schoon was, dat zy echter in blik en spraak iets zeer lieftalligs bezat, en door de gemakkelyke ongedwongenheid van haar manieren het onmiskenbaar teeken gaf, dat zy in de wereld was geweest, en in de hoogere klassen der maatschappy te-huis behoorde. (Jednakże, skoro już opisuję, chcę wam powiedzieć, że pani Havelaar nie była piękna, ale miała coś bardzo urokliwego w spojrzeniu i mowie, a poprzez łatwą swobodę swoich manier dawała niewątpliwy znak, że była w świecie i należała do wyższych sfer społeczeństwa; Daar ik evenwel nu eenmaal aan 't beschryven ben – Jednakże, skoro już opisuję, wil ik u zeggen dat mevrouw Havelaar niet schoon was – chcę wam powiedzieć, że pani Havelaar nie była piękna, dat zy echter in blik en spraak iets zeer lieftalligs bezat – ale miała coś bardzo urokliwego w spojrzeniu i mowie, en door de gemakkelyke ongedwongenheid van haar manieren het onmiskenbaar teeken gaf – a poprzez łatwą swobodę swoich manier dawała niewątpliwy znak, dat zy in de wereld was geweest, en in de hoogere klassen der maatschappy te-huis behoorde – że była w świecie i należała do wyższych sfer społeczeństwa).

Zy had niet dat styve en onbehagelyke van 't burgerlyk fatsoen dat, om voor ‘gedistingeerd’ doortegaan, zich en anderen meent te moeten plagen met gêne, en ze hechtte dan ook niet aan veel uiterlyks wat voor sommige andere vrouwen waarde schynt te hebben. (Nie miała tego sztywnego i niewygodnego obywatelskiego obycia, które, aby uchodzić za „wytworne”, uważa, że musi siebie i innych dręczyć zakłopotaniem, i nie przywiązywała wagi do wielu zewnętrznych rzeczy, które dla niektórych innych kobiet wydają się mieć wartość; Zy had niet dat styve en onbehagelyke van 't burgerlyk fatsoen – Nie miała tego sztywnego i niewygodnego obywatelskiego obycia, dat, om voor ‘gedistingeerd’ doortegaan – które, aby uchodzić za „wytworne”, zich en anderen meent te moeten plagen met gêne – uważa, że musi siebie i innych dręczyć zakłopotaniem, en ze hechtte dan ook niet aan veel uiterlyks wat voor sommige andere vrouwen waarde schynt te hebben – i nie przywiązywała wagi do wielu zewnętrznych rzeczy, które dla niektórych innych kobiet wydają się mieć wartość).