Bovendien, vanwaar haalt de europesche beambte de getuigen die den moed hebben een verklaring te doen tegen hun heer, den gevreesden Regent? (Ponadto, skąd europejski urzędnik weźmie świadków, którzy będą mieli odwagę złożyć zeznania przeciwko swojemu panu, budzącemu strach Regentowi?; bovendien – ponadto, vanwaar haalt de europesche beambte de getuigen – skąd europejski urzędnik weźmie świadków, den moed hebben een verklaring te doen – będą mieli odwagę złożyć zeznania, tegen hun heer – przeciwko swojemu panu, den gevreesden Regent – budzącemu strach Regentowi). En, waagde hy een beschuldiging, zonder die te kunnen bewyzen, waar blyft dan de verhouding van ouder broeder, die in zulk geval zyn jongeren broeder zonder grond zou hebben gekrenkt in zyn eer? (A jeśli odważyłby się postawić oskarżenie, nie mogąc go udowodnić, gdzie wtedy jest relacja starszego brata, który w takim przypadku bezpodstawnie naruszyłby honor swojego młodszego brata?; waagde hy een beschuldiging – odważyłby się postawić oskarżenie, zonder die te kunnen bewyzen – nie mogąc go udowodnić, verhouding van ouder broeder – relacja starszego brata, zonder grond zou hebben gekrenkt in zyn eer – bezpodstawnie naruszyłby honor). Waar blyft de gunst van de Regeering, die hem brood geeft voor dienst, maar hem dat brood opzegt, hem ontslaan zou als onbekwaam, wanneer hy een zoo hooggeplaatst persoon als een Tommongong, Adhipatti of Pangerang had verdacht of aangeklaagd met ligtvaardigheid? (Gdzie jest wtedy przychylność rządu, który daje mu chleb za służbę, ale ten chleb mu odbiera, zwolniłby go jako niekompetentnego, gdyby bezpodstawnie podejrzewał lub oskarżał tak wysoko postawioną osobę jak Tommongong, Adhipatti lub Pangerang?; gunst van de Regeering – przychylność rządu, brood geeft voor dienst – daje chleb za służbę, brood opzegt – odbiera chleb, ontslaan zou als onbekwaam – zwolniłby jako niekompetentnego, zoo hooggeplaatst persoon als een Tommongong, Adhipatti of Pangerang – tak wysoko postawiona osoba jak Tommongong, Adhipatti lub Pangerang, verdacht of aangeklaagd met ligtvaardigheid – bezpodstawnie podejrzewał lub oskarżał).

Neen, neen, gemakkelyk is die plicht niet! (Nie, nie, ten obowiązek nie jest łatwy!; gemakkelyk – łatwy, plicht – obowiązek, niet – nie). Dit blykt reeds hieruit, dat de neiging der inlandsche Hoofden om de grens van 't geoorloofd beschikken over arbeid en eigendom hunner onderhoorigen te overschryden, overal volmondig erkend wordt… (To już wynika z tego, że skłonność krajowych przywódców do przekraczania granic dozwolonego dysponowania pracą i własnością ich poddanych jest powszechnie uznawana; blykt reeds hieruit – wynika z tego, neiging der inlandsche Hoofden – skłonność krajowych przywódców, grens van 't geoorloofd beschikken over arbeid en eigendom – granice dozwolonego dysponowania pracą i własnością, hunner onderhoorigen – ich poddanych, overschryden – przekraczać, overal volmondig erkend – powszechnie uznawana). dat alle adsistent-residenten den eed doen die misdadige hebbelykheid te-keer te gaan, en… dat toch slechts zeer zelden een Regent wordt aangeklaagd wegens willekeur of misbruik van gezag. (że wszyscy asystenci-rezydenci składają przysięgę, że będą walczyć z tym przestępczym nawykiem, i… że jednak bardzo rzadko Regent jest oskarżany o samowolę lub nadużycie władzy; alle adsistent-residenten – wszyscy asystenci-rezydenci, eed doen die misdadige hebbelykheid te-keer te gaan – składają przysięgę, że będą walczyć z tym przestępczym nawykiem, slechts zeer zelden een Regent wordt aangeklaagd – bardzo rzadko Regent jest oskarżany, willekeur of misbruik van gezag – samowola lub nadużycie władzy).

Er schynt dus wel een byna onoverkomelyke moeielykheid te bestaan, om gevolg te geven aan den eed: ‘de inlandsche bevolking te beschermen tegen uitzuiging en knevelary.’ (Wydaje się więc, że istnieje niemal nieprzezwyciężona trudność w dotrzymaniu przysięgi: ‘ochrona ludności krajowej przed wyzyskiem i uciskiem’; schynt dus wel een byna onoverkomelyke moeielykheid – wydaje się więc, że istnieje niemal nieprzezwyciężona trudność, gevolg te geven aan den eed – dotrzymanie przysięgi, inlandsche bevolking te beschermen tegen uitzuiging en knevelary – ochrona ludności krajowej przed wyzyskiem i uciskiem).

Rozdział 6: Przedstawienie Maxa Havelaar i jego rodziny

Zesde hoofdstuk

De kontroleur Verbrugge was een goed mensch. (Kontroler Verbrugge był dobrym człowiekiem; de kontroleur – kontroler, Verbrugge – Verbrugge, was een goed mensch – był dobrym człowiekiem). Als men hem daar zag zitten in zyn blauw-lakenschen frak, met geborduurde eiken- en oranjetakken op kraag en mouw-opslagen, was 't moeielyk in hem den type te miskennen die voorheerscht onder de Hollanders in Indie… (Gdyby się go widziało siedzącego tam w jego niebieskim wełnianym fraku, z wyszywanymi dębowymi i pomarańczowymi gałązkami na kołnierzu i mankietach, trudno byłoby go nie rozpoznać jako typowego Holendra w Indiach…; als men hem daar zag zitten – gdyby się go widziało siedzącego tam, in zyn blauw-lakenschen frak – w jego niebieskim wełnianym fraku, met geborduurde eiken- en oranjetakken – z wyszywanymi dębowymi i pomarańczowymi gałązkami, op kraag en mouw-opslagen – na kołnierzu i mankietach, was 't moeielyk in hem den type te miskennen – trudno byłoby go nie rozpoznać, die voorheerscht onder de Hollanders in Indie – który przeważa wśród Holendrów w Indiach). een menschensoort, in 't voorbygaan gezegd, die zeer onderscheiden is van de Hollanders in Holland. (gatunek ludzi, na marginesie, bardzo różniący się od Holendrów w Holandii; een menschensoort – gatunek ludzi, in 't voorbygaan gezegd – na marginesie, zeer onderscheiden is van de Hollanders in Holland – bardzo różniący się od Holendrów w Holandii). Traag zoolang er niets te doen viel, en ver van de beredderingzucht die in Europa voor yver geldt, maar yverig waar bezigheid noodig was… (leniwy, gdy nie było nic do zrobienia, i daleki od gorliwości, która w Europie uchodzi za zapał, ale pilny, gdy praca była potrzebna; traag zoolang er niets te doen viel – leniwy, gdy nie było nic do zrobienia, en ver van de beredderingzucht – i daleki od gorliwości, die in Europa voor yver geldt – która w Europie uchodzi za zapał, maar yverig waar bezigheid noodig was – ale pilny, gdy praca była potrzebna). eenvoudig maar hartelyk voor wie tot zyn omgeving behoorden… (prosty, ale serdeczny dla tych, którzy należeli do jego otoczenia; eenvoudig maar hartelyk – prosty, ale serdeczny, voor wie tot zyn omgeving behoorden – dla tych, którzy należeli do jego otoczenia). mededeelzaam, hulpvaardig en gastvry… (komunikatywny, pomocny i gościnny; mededeelzaam – komunikatywny, hulpvaardig – pomocny, gastvry – gościnny). welgemanierd zonder styfheid… (dobrze wychowany bez sztywności; welgemanierd zonder styfheid – dobrze wychowany bez sztywności). vatbaar voor goede indrukken… (podatny na dobre wrażenia; vatbaar voor goede indrukken – podatny na dobre wrażenia). eerlyk en oprecht, zonder evenwel lust te voelen de martelaar van deze hoedanigheden te worden… (uczciwy i szczery, ale nie mający ochoty stawać się męczennikiem tych cech; eerlyk en oprecht – uczciwy i szczery, zonder evenwel lust te voelen – ale nie mający ochoty, de martelaar van deze hoedanigheden te worden – stawać się męczennikiem tych cech). in 't kort, hy was een man die, zooals men 't noemt, overal op zyn plaats zou wezen, zonder dat men echter op 't denkbeeld komen zou de eeuw naar hem te noemen, wat hy dan ook niet begeerde. (w skrócie, był to człowiek, który, jak się mówi, wszędzie pasowałby, ale nikt nie wpadłby na pomysł, aby nazwać jego imieniem epokę, czego on sam zresztą nie pragnął; in 't kort – w skrócie, hy was een man die – był to człowiek, który, zooals men 't noemt – jak się mówi, overal op zyn plaats zou wezen – wszędzie pasowałby, zonder dat men echter op 't denkbeeld komen zou – ale nikt nie wpadłby na pomysł, de eeuw naar hem te noemen – aby nazwać jego imieniem epokę, wat hy dan ook niet begeerde – czego on sam zresztą nie pragnął).