Po odłożeniu słuchawki na widełki Tertulian Maksym Alfons przesunął wierzchem dłoni po czole mokrym od potu. Zdołał osiągnąć swój cel, dlatego nie powinno mu brakować powodów do zadowolenia, ale inicjatywa przy prowadzeniu tego długiego i skomplikowanego dialogu cały czas spoczywała w jej rękach, nawet kiedy zdawało się, że wcale tak nie jest, kiedy to zmuszała go do nieustannego poniżania się, co nie wyrażało się jednoznacznie w słowach wypowiadanych przez jedno czy przez drugie, ale co stopniowo coraz bardziej zostawiało mu w ustach gorzki smak, jak to zwykle określa się smak przegranej. Wiedział, że wygrał, ale zauważał też, że był w tym zwycięstwie element iluzoryczny, jakby każdy jego krok do przodu był konsekwencją taktycznego wycofywania się przeciwnika, złote mosty sprawnie ustawiane po to, by go nęcić, z rozwiniętymi sztandarami i w rytm trąbek i werbli, do momentu, aż w pewnej chwili zobaczy, iż znalazł się w okrążeniu. Aby osiągnąć swe cele, otoczył Marię da Paz siecią podstępnych dyskursów, wyrachowanych, ale w końcu węzły, którymi, jak mu się zdawało związał ją, zaczęły krępować jego własne ruchy. W ciągu sześciu miesięcy ich związku, aby nie pozwolić za bardzo się związać, świadomie utrzymywał Marię da Paz na uboczu swego prywatnego życia, a teraz, kiedy zdecydował się skończyć ten związek, i czekał tylko na odpowiednią do tego chwilę, okazało się, że nie tylko został zmuszony do poproszenia jej o pomoc, ale skłonił ją do uczestnictwa w czynach, których powodów i przyczyn, jak również końcowego zamysłu, absolutnie nie była świadoma. Zdrowy rozsądek nazwałby go wykorzystywaczem pozbawionym skrupułów, ale on odparłby, że sytuacja, w jakiej się znalazł, była jedyna w swoim rodzaju na świecie, że nie istnieją podobne precedensy w przeszłości, które mogłyby posłużyć do ustalenia społecznie akceptowalnego sposobu zachowania, że żadne prawo nie przewidziało niesłychanego przypadku podwojenia człowieka i że, w związku z powyższym, on, Tertulian Maksym Alfons, musi wymyślać, w każdej kolejnej sytuacji, procedury, tradycyjne czy nie, które pozwolą mu osiągnąć cel. List był zaledwie jedną z nich i aby go napisać, trzeba było wykorzystać zaufanie jakiejś kobiety, która, jak twierdzi, kocha go, przestępstwo nie jest aż tak poważne, inni popełniali straszniejsze czyny, a nikt ich nie skazał na publiczne potępienie.

Tertulian Maksym Alfons włożył kartkę papieru do maszyny do pisania i zaczął się zastanawiać. List musi sprawiać wrażenie, że jest napisany przez wielbicielkę, musi być entuzjastyczny, ale bez popadania w przesadę, wszak aktor Daniel Santa – Clara nie jest właściwie gwiazdą filmową, zdolną wzbudzić niebywałe uniesienia, wpierw będzie musiał spełnić rytuał poproszenia o zdjęcie z autografem, choć dla Tertuliana Maksyma Alfonsa najbardziej interesujące jest to, gdzie aktor mieszka oraz jakie jest jego prawdziwe nazwisko, jeśli, a wszystko na to wskazuje, Daniel Santa – Clara to pseudonim mężczyzny, który być może nazywa się, on także, kto wie, Tertulian. Po wysłaniu listu możliwe są dwie, wynikające z tego, hipotetyczne sytuacje, albo przedsiębiorstwo odpowie bezpośrednio, podając wszystkie dane, albo wyjaśni, że nie ma prawa do udzielania takich wiadomości i w takim przypadku najprawdopodobniej samo przekaże list zainteresowanemu. Czy tak będzie, zadał sobie pytanie Tertulian Maksym Alfons. Szybka refleksja pozwoliła mu stwierdzić, że druga hipoteza jest o wiele mniej prawdopodobna, gdyż oznaczałaby brak prawdziwego profesjonalizmu bądź też jeszcze większy brak szacunku ze strony przedsiębiorstwa, które obciążałoby aktorów obowiązkiem i wydatkami związanymi z odpowiadaniem na listy do nich kierowane oraz wysyłaniem ich fotografii. Oby tak było, wyszeptał, gdyby osobiście wysłał odpowiedź Marii da Paz, na nic zdałby się cały misterny plan. Przez chwilę wydało mu się, że widzi, jak oto sromotnie wali się w gruzy zamek z kart, który od tygodnia budował milimetr po milimetrze, ale logiki znajomość kierownictwa, a także świadomość, że nie ma innego wyjścia, pomogły mu stopniowo rozdmuchać przygaszony zapał. Ułożenie listu nie było proste, wskutek czego sąsiadka z góry musiała słuchać metalicznych uderzeń maszyny do pisania przez ponad godzinę. W pewnej chwili zadzwonił telefon, dzwonił uporczywie, ale Tertulian Maksym Alfons nie odebrał. Pewnie była to Maria da Paz.

Zbudził się późno. Budził się w nocy, dręczony przelotnymi i niepokojącymi snami, zebranie rady pedagogicznej, na którym nie było ani jednego nauczyciela, korytarz bez wyjścia, kaseta wideo, która nie chciała dać się wsunąć do odtwarzacza, sala kinowa z czarnym ekranem, na którym wyświetlano czarny film, książka telefoniczna wypełniona tym samym nazwiskiem, powtórzonym we wszystkich liniach, ale którego on nie był w stanie przeczytać, przesyłka pocztowa z rybą w środku, mężczyzna niosący na plecach głaz i mówiący Jestem Amorytą, równanie algebraiczne z ludzkimi twarzami w miejsce liter. Jedynym snem, który potrafił sobie przypomnieć z niejaką dokładnością, był ten z przesyłką, chociaż nie potrafił zidentyfikować ryby, i teraz, jeszcze nie do końca rozbudzony, uspokajał sam siebie, myśląc, że przynajmniej nie mogła to być żabnica, bo żabnica nie zmieściłaby się w pudełku. Podniósł się z trudem, jakby dokonał przesadnego wysiłku fizycznego, do jakiego nie był przyzwyczajony, zastały mu się stawy, i poszedł do kuchni napić się wody, wypił łapczywie pełną szklankę, jakby był zjadł coś zbyt słonego na kolację. Był głodny, ale nie chciało mu się przygotowywać kolacji. Wrócił do pokoju, żeby włożyć szlafrok, i poszedł do salonu. List do producenta leżał na środku stołu, definitywnie ostatnia ze wszystkich licznych prób, których efekty wypełniały niemal po brzegi kosz na śmieci. Jeszcze raz przeczytał list i stwierdził, że nadaje się on do spełnienia swego zadania, nie ograniczał się jedynie do prośby o zdjęcie z autografem aktora, lecz zawierał także prośbę o jego adres. W końcowej części znalazła się wzmianka, co Tertulian Maksym Alfons bez wahania nazwał uderzeniem strategicznym pierwszej klasy, coś o naglącej potrzebie przeprowadzenia badań nad znaczeniem aktorów drugorzędnych, według autorki listu, równie nieodzownych przy rozwijaniu akcji filmu, jak drobne cieki wodne dla powstawania wielkich rzek. Tertulian Maksym Alfons był przekonany, że tak metaforyczne i enigmatyczne zakończenie ostatecznie wyeliminuje taką ewentualność, że firma wyśle list do aktora, który mimo iż ostatnimi czasy zaczął oglądać swoje nazwisko w czołówkach filmów, w których grał, to jednak ciągle należy do legionu tych, których postrzega się jako gorszych, podległych i wymiennych, swego rodzaju zło konieczne, niemożliwych do odesłania z kwitkiem natrętów, którzy tak bardzo obciążają budżet. Gdyby Daniel Santa – Clara otrzymał list napisany w taki sposób, naturalnie zacząłby myśleć o podwyższeniu statusu finansowego i społecznego w proporcjach należnych dopływowi Nilu i Amazonki, głównych postaci z afisza. A gdyby to pierwsze indywidualne działanie, zaczynające bronić zwykłej egoistycznej pomyślności kogoś dochodzącego swoich praw, przeistoczyło się w gromadną i solidarną akcję zbiorową, wtedy cała piramidalna struktura przemysłu filmowego runęłaby niczym domek z kart, a my mielibyśmy niesłychane szczęście, albo jeszcze lepiej, przywilej historyczny, mogąc naocznie obserwować narodziny nowej, rewolucyjnej koncepcji spektaklu i życia. Jednakże nie ma obawy, taki kataklizm się nie wydarzy. List podpisany nazwiskiem kobiety o imieniu Maria da Paz zostanie skierowany do właściwej sekcji, tam pracownik zwróci uwagę swego szefa na złowieszczą sugestię zawartą w ostatnim passusie, szef, nie tracąc chwili czasu, odeśle list do swego bezpośredniego przełożonego i jeszcze tego samego dnia, zanim wirus, przez nieostrożność, mógłby się wydostać na ulicę, tych kilka osób, które miały z listem do czynienia, zostanie bezapelacyjnie zobowiązanych do zachowania absolutnego milczenia, bez zwłoki wynagrodzonego odpowiednimi awansami i znaczącymi podwyżkami pensji. Trzeba będzie zdecydować, co zrobić z listem, czy spełnić prośbę o zdjęcie z autografem i o adres aktora, z punktu widzenia czystej rutyny to pierwsze, ale trochę nietypowe byłoby to drugie, a może po prostu zachowywać się tak, jakby list nigdy nie został napisany albo jakby się zagubił w pocztowym zamieszaniu. Debata dyrekcji nad tym zagadnieniem zajmie cały następny dzień, nie dlatego, że trudno w ogóle osiągnąć jednomyślność w sprawach zasadniczych, ale dlatego, że trzeba by było szczegółowo rozważyć wszystkie możliwe skutki, nie tylko te realne, bo zastanawiano by się też nad innymi, które powstały raczej w chorobliwych wyobraźniach niektórych osób. Końcowe postanowienie będzie jednocześnie radykalne i przebiegłe. Radykalne, bo list zostanie strawiony przez ogień pod koniec zebrania, w obecności wszystkich dyrektorów, którzy odetchną z ulgą, przebiegłe, bo spełni obie prośby tak, by w pełni zaskarbić sobie wdzięczność autora listu, pierwszą, jak już mówiliśmy, rutynowo, bez żadnych zahamowań drugą, Z racji szczególnej uwagi, jaką nam pani poświęciła w swym liście, takie dokładnie były te słowa, jednocześnie zaznaczamy, że przychylamy się do pani prośby w drodze wyjątku. Nie sposób wykluczyć możliwości, że ta tam Maria da Paz, jeśli któregoś dnia pozna Daniela Santa – Clara, skoro teraz ma jego adres, opowie mu o swej teorii dopływów zastosowanej przy rozdzielaniu ról w sztukach dramatycznych, ale, tak jak doświadczenia komunikacyjne nieraz wykazały, zdolność mobilizowania słów ustnych, nie będących w zasadzie niczym gorszym od słów pisanych, a nawet w pierwszej chwili mogących lepiej niż te drugie posłużyć do skupiania woli i tłumów, zostały wyposażone w zasięg historyczny podlegający znacznemu ograniczeniu, co wynika z faktu, że przy ciągłym powtarzaniu dyskursu szybko męczy im się oddech i umykają cele. Nie widać innego powodu, by rządzące nami prawa miały zostać spisane. Najpewniejsze jest jednak to, że Daniel Santa – Clara, o ile kiedyś dojdzie do spotkania i o ile ta kwestia zostanie na nim poruszona, zwróci na zagadnienie dopływów Marii da Paz uwagę jedynie przelotnie i zaproponuje skierowanie rozmowy na tematy znacznie mniej jałowe, niech nam zostanie wybaczona tak ewidentna sprzeczność, a to z racji tego, że mówiliśmy o rzekach i o wodzie, którą one ze sobą niosą.