Яна не хацела хваляваць Аляксандра, таму што адчувала цягу да яго, не змагла адкінуць пачуцці. Увесь гэты час Юлія маўчала, што ў яе ўжо ёсць каханы малады чалавек.
– Вось-вось машына пад'едзе, – ціхім голасам вымавіла дзяўчына, – Я выйшла яе сустрэць.
– Зразумеў… А хто за табой прыедзе? Можа, з торбамі дапамагчы? Я магу іх пагрузіць.
Юлія моўчкі паглядзела на Аляксандра, ды так паглядзела, што ў яе поглядзе было нешта такое, што выклікала ў Аляксандра жаданне зноўку яе пацалаваць. Яна прадчувала, што гэта вось-вось здарыцца, і нават не спрабавала гэта спыніць, а, наадварот, застыла на месцы, чакаючы прыемнага дотыку. І калі б не гучны голас з боку, Аляксандр бы пацалаваў Юлію, дакрануўся бы да яе вуснаў.
– Вось ты дзе! – крыкнула Васіліса Лебедзева, маці Аляксандра.
Юлія хутка адвярнулася ад хлопца і апусціла вочы ўніз.
– Сыходзь… – ціха сказала яна.
Са свайго двара выйшла пышная жанчына Васіліса Лебедзева. Яна стала каля куста каліны, што рос каля яе плота, паклала рукі на пояс і, нахмурыўшыся, паглядзела на свайго ўсмешлівага старэйшага сына са словамі:
– Вось ты дзе! Зноў ён тут?! Ідзі дапамажы хвораму бацьку дровы скласці. А то ж, сядзіць ён тут! Аляксандр! Чуеш? Бацька не дачакаўся цябе, ды сам пайшоў працаваць, што б я яму не казала. Упарты! Сына, адстань ты ўжо ад Юліі! У яе ж жаніх ёсць. Ідзі, лепш, папрацуй! – прыкрыкнула маці.
Васілісе не падабалася, што яе сын другі вечар круціўся вакол Юліі, замест таго, каб дапамагчы маці і бацьку. Аляксандр абяцаў бацькам правесці з імі ўсе выхадныя і дапамагчы з усімі назапашанымі справамі, перш чым зноўку з'едзе на некалькі месяцаў.
Аляксандр павольна падняўся з лаўкі.
"У яе ёсць жаніх?" – круціў ён у галаве, – "Чаму яна маўчала пра яго? Цяпер зразумеў, каго яна чакае, каго яна выйшла сустракаць!"
Аляксандра закранула, кальнула гэтае слова "жаніх". Ён хацеў застацца, каб убачыць хлопца Юліі, каб грозна зірнуць яму ў вочы і зразумець, чым ён лепшы за яго, ці не прыгажэйшы!? Але не змог. Аляксандр не адважыўся пярэчыць маці і з туманнымі думкамі, павольна дыхаючы, ён паглядзеў на Юлію сумнымі вачыма, як быццам назаўжды развітваўся з ёй. Перад сыходам, ён вымавіў:
– Поспехаў табе…
– Мг, – не змагла нічога адказаць Юлія, акрамя кароткага гуку.
Дзяўчына толькі зірнула на яго, усміхнулася і чакала, калі ж Аляксандр сыдзе. А ён разгублена стаяў. З-за выдатнай усмешкі Юліі, з-за прыгожага твару насупраць, Аляксандр зноў забыўся пра ўсё.
– Аляксандр! – як гром, усклікнула Васіліса Лебедзева.
Хлопец міжволі павярнуўся на гучны голас і вярнуўся дадому.
Калі Аляксандр знік з-пад увагі, Юлія з палёгкай выдыхнула. На сэрцы стала спакайней, нават злёгку пахаладала на душы. Ёй яшчэ больш захацелася хутчэй вярнуцца ў горад і забыць усё, што было паміж ёй і Аляксандрам: той пацалунак, тое прыцяжэнне. Усе думкі пра яго толькі псавалі ёй настрой. Калі аўтамабіль пад'ехаў да хаты, Юлія адчула сябе здрадніцай. Думкі пра здраду скоўвалі яе, і яна здавалася дзіўнай у вачах жаніха. Дзяўчына ніяк не магла засяродзіцца, спяшалася і блыталася ў думках. Хутка развітаўшыся з бацькамі, яна села ў сіні аўтамабіль і з'ехала далей ад Аляксандра. Юлія бегла, як злачынец пасля парушэння закона.
У той час, калі машына яшчэ стаяла ля двара Абрамоўскіх і бацькі збіралі дачку ў дарогу, Аляксандр знаходзіўся за пабудовай. Ён дапамагаў свайму бацьку перамяшчаць кучу дроў пад навес. Пару разоў ён адыходзіў ад працы, выглядваў з-за вугла і раўніва вышукваў вачыма таго маладога чалавека, які прыехаў за Юліяй. Але нічога не выйшла. Ён так і не ўбачыў жаніха. Аўтамабіль амаль што нячутна загудзеў і ціха звёз Юлію. Аляксандр застаўся з бясконцымі думкамі пры працы. У тыя хвіліны ён закахана думаў толькі пра дзяўчыну.
Аляксандр Лебедзеў вярнуўся з успамінаў. Стоячы ў двары, мужчына здрыгануўся, ці то ад халоднай восеньскай раніцы, ці то ад мінулага, перажытага. Ён падняў кавалак ад калодачкі, сумна паглядзеў на сырую драўніну і кінуў яе назад у кучу. Прапаў увесь настрой да працы. Мужчына вярнуўся ў хату, прылёг на рыпучую канапу, каб прабавіць час. Ён закінуў рукі за галаву і чакаў, калі наступіць хоць поўдня, каб зайсці да суседкі Юліі. Лебедзеў больш не шукаў нейкай нагоды або прычын зазірнуць да яе, усё ўпіралася толькі ў час.
Пакуль Дзмітрый Янчанка трымаўся за руль, а Аляксандр Лебедзеў думаў пра жанчыну, Юрый Люты ўжо сышоў з цвёрдай дарогі і спусціўся ў нізіну. Скончылася вясковая вуліца, праз лес працягнуліся дзве неглыбокія каляіны, якія ляглі роўнай паласой на мяккую зямлю. Юрый ішоў па іх праз рэдкі лясок тоўстых хвой, частка якіх бліжэй да ракі ляжала мёртвай. Калі пад нагамі размякла і дарога зусім знікла, пасля нядоўгай хады Юрый ступіў на шырокі бераг. Шлях яго прывёў на прыгожы прастор шырокай ракі, дзе па краях, удалечыні, над вадой вісеў густы туман. Уздоўж цёмнай люстраной роўнядзі ад халадоў згаслі водныя расліны. Надломленыя сцеблы трыснёга, чароту і мячэўніка ахапілі сабой большую частку мелкаводдзяў. Сонца ўставала справа, халодныя белыя прамяні дакраналіся да цёмнай ракі, і на вадзе былі бачны тонкія паласы мяккага дотыку, туман стаў больш выразным і мяккім. Выйшаўшы з узлеску да ракі, Юрый Люты ўбачыў тое самае месца, якое ён абраў для здымку. З боку ляжаў дуб, але да яго трэба было асцярожна падыходзіць, каб не слізгнуцца на гнілой траве або на мяккай адкрытай глебе. Юрый падабраў голую хваёвую галінку, якая выглядала трывала. Ён абламаў непатрэбныя адгалінаванні і цяпер больш упіраўся на тоўстую палку і на ацалелую нагу, чым на пратэз.
Юрый Люты асцярожна прайшоў уздоўж лесу, баючыся не заўважыць і выпадкова трапіць у глыбокую ўтоеную водную пастку. Перад ім тапталася палка, якая шукала цвёрды і бяспечны шлях. Нарэшце, Юрый дасягнуў сваёй мэты – ён дайшоў да тоўстага дуба, які бедна лёг ля зялёна-шэрага лесу. Старое дрэва ўжо даўно ляжала тут, нават ніхто не мог дакладна сказаць, калі яно ўпала. У вёсцы не засталося тых людзей, якія маглі б пра гэта расказаць. Бабры не дакрануліся да дуба, бо для іх ён быў занадта цвёрдым, куды больш ахвотна і прыемна валяць мяккую асіну, якая расла далей па беразе. Пару паваленых дрэў з вялікімі галінкамі ляжалі ў метрах ста ад дуба, ствалы амаль абмяклі ад вільгаці. Юрый Люты з цяжкасцю падцягнуў рукамі сваё цела і сеў на сухі безжыццёвы дуб спінаю да лесу, тварам да ракі. Тут пахла мокрай зямлёй і сырасцю, часам даносіўся водар хвойнага бору. Адсюль было добра відаць іншы бераг ракі, дзе за рачулкай стаяў толькі сухі рэдкі мячэўнік. Чамусьці там не рос трыснёг, з-за чаго выразна праглядаўся бярозавы пажоўклы гай. Каля берагоў па-ранейшаму радзела белая каламута пара.
Мужчына быў акружаны прахалодай, але ён нібы не адчуваў яе. У душы засталіся цёплыя, яркія ўспаміны гэтага месца, якія з болем грэлі ўсё цела. Юрый выцягнуў чорны фотаапарат з сумкі, злавіў выдатныя пейзажныя вобразы і некалькі разоў шчоўкнуў. Цяпер, калі здымкі былі зробленыя, ён мог спакойна пагрузіцца ў свае думкі. Юрый прылажыў грубыя далоні да дуба і ўспомніў пра жонку. Ларыса любіла гэтае месца і гэтае дрэва. У цёплае надвор'е яна часта прыходзіла сюды пасля вайны. Часта брала Юрыя з сабой, каб ён лячыў сябе ад наступстваў ваенных успамінаў, ад пакутлівых адчуванняў мінулага. Трэба было жыць далей. Побач з Ларысай на гэтым дубе Юрый знаходзіў у сабе бадзёрасць, любоў, клопат, упэўненасць і сілы жыць мірным жыццём. У апошні раз ён быў тут з жонкай некалькі гадоў таму, у восень, падобна гэтаму дню, калі бярозы калыхалі свае жоўтыя пасмы. Юрый трымаў яе далікатныя пальчыкі і гаварыў з ёй пра прыемнае. Незабыўныя ўспаміны былі прыгожымі і плыўнымі, але яны абпальвалі сэрца. Праз столькі гадоў, праз самотнае жыццё, адклікалася жаданне быць побач з ёй, з жонкай. Цяжка было Юрыю, здавалася, што пейзаж ужо не быў такім жывым і сапраўдным: ні рака, ні расліны, ні святло, ні неба – без Ларысы ўсё стала халодным і чужым. Ад набягаючай самоты не хацелася тут больш заставацца. Яму захацелася пакінуць бераг і вярнуцца ў вёску.
