1. ῞Οτι µὲν οὖν ἡ θρέψις ἀλλοιουµένου τε καὶ ὁµοιουµένου γίγνεται τοῦ τρέφοντος τῷ τρεφοµένῳ καὶ ὡς ἐν ἑκάστῳ τῶν τοῦ ζῴου µορίων ἐστί τις δύναµις, ἣν ἀπὸ τῆς ἐνεργείας ἀλλοιωτικὴν µὲν κατὰ γένος, ὁµοιωτικὴν δὲ καὶ θρεπτικὴν κατ’ εἶδος ὀνοµάζοµεν, ἐν τῷ πρόσθεν δεδήλωται λόγῳ. τὴν δ’ εὐπορίαν τῆς ὕλης, ἣν τροφὴν ἑαυτῷ ποιεῖται τὸ τρεφόµενον, ἐξ ἑτέρας τινὸς ἔχειν ἐδείκνυτο δυνάµεως ἐπισπᾶσθαι πεφυκυίας τὸν οἰκεῖον χυµόν, εἶναι δ’ οἰκεῖον ἑκάστῳ τῶν µορίων χυµόν, ὃς ἂν ἐπιτήδειος εἰς τὴν ἐξοµοίωσιν ᾖ, καὶ τὴν ἕλκουσαν αὐτὸν δύναµιν ἀπὸ τῆς ἐνεργείας ἑλκτικήν τέ τινα καὶ ἐπισπαστικὴν ὀνοµάζεσθαι. δέδεικται δὲ καί, ὡς πρὸ µὲν τῆς ὁµοιώσεως ἡ πρόσφυσίς ἐστιν, ἐκείνης δ’ ἔµπροσθεν ἡ πρόσθεσις γίγνεται, τέλος, ὡς ἂν εἴποι τις, οὖσα τῆς κατὰ τὴν ἐπισπαστικὴν δύναµιν ἐνεργείας. αὐτὸ µὲν γὰρ τὸ παράγεσθαι τὴν τροφὴν ἐκ τῶν φλεβῶν εἰς ἕκαστον τῶν µορίων τῆς ἑλκτικῆς ἐνεργούσης γίγνεται δυνάµεως, τὸ δ’ ἤδη παρῆχθαί τε καὶ προστίθεσθαι τῷ µορίῳ τὸ τέλος ἐστὶν αὐτό, δι’ ὃ καὶ τῆς τοιαύτης ἐνεργείας ἐδεήθηµεν· ἵνα γὰρ προστεθῇ, διὰ τοῦθ’ ἕλκεται. χρόνου δ’ ἐντεῦθεν ἤδη πλείονος εἰς τὴν θρέψιν τοῦ ζῴου δεῖ· ἑλχθῆναι µὲν γὰρ καὶ διὰ ταχέων τι δύναται, προσφῦναι δὲ καὶ ἀλλοιωθῆναι καὶ τελέως ὁµοιωθῆναι τῷ τρεφοµένῳ καὶ µέρος αὐτοῦ γενέσθαι παραχρῆµα µὲν οὐχ οἷόν τε, χρόνῳ δ’ ἂν πλείονι συµβαίνοι καλῶς. ἀλλ’ εἰ µὴ µένοι κατὰ τὸ µέρος ὁ προστεθεὶς οὗτος χυµός, εἰς ἕτερον δέ τι µεθίσταιτο καὶ παραρρέοι διὰ παντὸς ἀµείβων τε καὶ ὑπαλλάττων τὰ χωρία, κατ’ οὐδὲν αὐτῶν οὔτε πρόσφυσις οὔτ’ ἐξοµοίωσις ἔσται. δεῖ δὲ κἀνταῦθά τινος τῇ φύσει δυνάµεως ἑτέρας εἰς πολυχρόνιον µονὴν τοῦ προστεθέντος τῷ µορίῳ χυµοῦ καὶ ταύτης οὐκ ἔξωθέν ποθεν ἐπιρρεούσης ἀλλ’ ἐν αὐτῷ τῷ θρεψοµένῳ κατῳκισµένης, ἣν ἀπὸ τῆς ἐνεργείας πάλιν οἱ πρὸ ἡµῶν ἠναγκάσθησαν ὀνοµάσαι καθεκτικήν. ὁ µὲν δὴ λόγος ἤδη σαφῶς ἐνεδείξατο τὴν ἀνάγκην τῆς γενέσεως τῆς τοιαύτης δυνάµεως καὶ ὅστις ἀκολουθίας σύνεσιν ἔχει, πέπεισται βεβαίως ἐξ ὧν εἴποµεν, ὡς ὑποκειµένου τε καὶ προαποδεδειγµένου τοῦ τεχνικὴν εἶναι τὴν φύσιν καὶ τοῦ ζῴου κηδεµονικὴν ἀναγκαῖον ὑπάρχειν αὐτῇ καὶ τὴν τοιαύτην δύναµιν.

2. ᾿Αλλ’ ἡµεῖς οὐ τούτῳ µόνῳ τῷ γένει τῆς ἀποδείξεως εἰθισµένοι χρῆσθαι, προστιθέντες δ’ αὐτῷ καὶ τὰς ἐκ τῶν ἐναργῶς φαινοµένων ἀναγκαζούσας τε καὶ βιαζοµένας πίστεις ἐπὶ τὰς τοιαύτας καὶ νῦν ἀφιξόµεθα καὶ δείξοµεν ἐπὶ µέν τινων µορίων τοῦ σώµατος οὕτως ἐναργῆ τὴν καθεκτικὴν δύναµιν, ὡς αὐταῖς ταῖς αἰσθήσεσι διαγιγνώσκεσθαι τὴν ἐνέργειαν αὐτῆς, ἐπὶ δέ τινων ἧττον µὲν ἐναργῶς ταῖς αἰσθήσεσι, λόγῳ δὲ κἀνταῦθα φωραθῆναι δυναµένην. ἀρξώµεθ’ οὖν τῆς διδασκαλίας ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ τέως πρῶτον µεθόδῳ τινὶ προχειρίσασθαι µόρι’ ἄττα τοῦ σώµατος, ἐφ’ ὧν ἀκριβῶς ἔστι βασανίσαι τε καὶ ζητῆσαι τὴν καθεκτικὴν δύναµιν ὁποία ποτ’ ἐστίν. ἆρ’ οὖν ἄµεινον ἄν τις ἑτέρωθεν ἢ ἀπὸ τῶν µεγίστων τε καὶ κοιλοτάτων ὀργάνων ὑπάρξαιτο τῆς ζητήσεως; ἐµοὶ µὲν οὖν οὐκ ἂν δοκεῖ βέλτιον. ἐναργεῖς γοῦν εἰκὸς ἐπὶ τούτων φανῆναι τὰς ἐνεργείας διὰ τὸ µέγεθος· ὡς τά γε σµικρὰ τάχ’ ἄν, εἰ καὶ σφοδρὰν ἔχει τὴν τοιαύτην δύναµιν, ἀλλ’ οὐκ αἰσθήσει γ’ ἑτοίµην διαγιγνώσκεσθαι τὴν ἐνέργειαν αὐτῆς. ἀλλ’ ἔστιν ἐν τοῖς µάλιστα κοιλότατα καὶ µέγιστα τῶν τοῦ ζῴου µορίων ἥ τε γαστὴρ καὶ <αἱ> µῆτραί τε καὶ ὑστέραι καλούµεναι. τί οὖν κωλύει ταῦτα πρῶτα προχειρισαµένους ἐπισκέψασθαι τὰς ἐνεργείας αὐτῶν, ὅσαι µὲν καὶ πρὸ τῆς ἀνατοµῆς δῆλαι, τὴν ἐξέτασιν ἐφ’ ἡµῶν αὐτῶν ποιουµένους, ὅσαι δ’ ἀµυδρότεραι, τὰ παραπλήσια διαιροῦντας ἀνθρώπῳ ζῷα, οὐχ ὡς οὐκ ἂν ἱκανῶς τό γε καθόλου περὶ τῆς ζητουµένης δυνάµεως καὶ τῶν ἀνοµοίων ἐνδειξοµένων, ἀλλ’ ὡς ἵν’ ἅµα τῷ κοινῷ καὶ τὸ ἴδιον ἐφ’ ἡµῶν αὐτῶν ἐγνωκότες εἴς τε τὰς διαγνώσεις τῶν νοσηµάτων καὶ τὰς ἰάσεις [αὐτῶν] εὐπορώτεροι γιγνώµεθα. περὶ µὲν οὖν ἀµφοτέρων τῶν ὀργάνων ἅµα λέγειν ἀδύνατον, ἐν µέρει δ’ ὑπὲρ ἑκατέρου ποιησόµεθα τὸν λόγον ἀπὸ τοῦ σαφέστερον ἐνδείξασθαι δυναµένου τὴν καθεκτικὴν δύναµιν ἀρξάµενοι. κατέχει µὲν γὰρ καὶ ἡ γαστὴρ τὰ σιτία, µέχρι περ ἂν ἐκπέψῃ, κατέχουσι δὲ καὶ αἱ µῆτραι τὸ ἔµβρυον, ἔστ’ ἂν τελειώσωσιν· ἀλλὰ πολλαπλάσιός ἐστιν ὁ τῆς τῶν ἐµβρύων τελειώσεως χρόνος τῆς τῶν σιτίων πέψεως.

3. Εἰκὸς οὖν καὶ τὴν δύναµιν ἐναργέστερον ἐν ταῖς µήτραις φωράσειν ἡµᾶς τὴν καθεκτικήν, ὅσῳ καὶ πολυχρονιωτέραν τῆς γαστρὸς τὴν ἐνέργειαν κέκτηται. µησὶ γὰρ ἐννέα που ταῖς πλείσταις τῶν γυναικῶν ἐν αὐταῖς τελειοῦται τὰ κυήµατα, µεµυκυίαις µὲν ἅπαντι τῷ αὐχένι, περιεχούσαις δὲ πανταχόθεν αὐτὰ σὺν τῷ χορίῳ. καὶ πέρας γε τῆς τοῦ στόµατος µύσεως καὶ τῆς τοῦ κυουµένου κατὰ τὰς µήτρας µονῆς ἡ χρεία τῆς ἐνεργείας ἐστίν· οὐ γὰρ ὡς ἔτυχεν οὐδ’ ἀλόγως ἱκανὰς περιστέλλεσθαι καὶ κατέχειν τὸ ἔµβρυον ἡ φύσις ἀπειργάσατο τὰς ὑστέρας, ἀλλ’ ἵν’ εἰς τὸ πρέπον ἀφίκηται µέγεθος τὸ κυούµενον. ὅταν οὖν, οὗ χάριν ἐνήργουν τῇ καθεκτικῇ δυνάµει, συµπεπληρωµένον ᾖ, ταύτην µὲν ἀνέπαυσάν τε καὶ εἰς ἠρεµίαν ἐπανήγαγον, ἀντ’ αὐτῆς δ’ ἑτέρᾳ χρῶνται τῇ τέως ἡσυχαζούσῃ, τῇ προωστικῇ. ἦν δ’ ἄρα καὶ τῆς ἐκείνης ἡσυχίας ὅρος ἡ χρεία καὶ τῆς γ’ ἐνεργείας ὡσαύτως ἡ χρεία· καλούσης µὲν γὰρ αὐτῆς ἐνεργεῖ, µὴ καλούσης δ’ ἡσυχάζει. καὶ χρὴ πάλιν κἀνταῦθα καταµαθεῖν τῆς φύσεως τὴν τέχνην, ὡς οὐ µόνον ἐνεργειῶν χρησίµων δυνάµεις ἐνέθηκεν ἑκάστῳ τῶν ὀργάνων, ἀλλὰ καὶ τοῦ τῶν ἡσυχιῶν τε καὶ κινήσεων καιροῦ προὐνοήσατο. καλῶς µὲν γὰρ ἁπάντων γιγνοµένων τῶν κατὰ τὴν κύησιν ἡ ἀποκριτικὴ δύναµις ἡσυχάζει τελέως ὥσπερ οὐκ οὖσα, κακοπραγίας δέ τινος γενοµένης ἢ περὶ τὸ χορίον ἢ περί τινα τῶν ἄλλων ὑµένων ἢ περὶ τὸ κυούµενον αὐτὸ καὶ τῆς τελειώσεως αὐτοῦ παντάπασιν ἀπογνωσθείσης οὐκέτ’ ἀναµένουσι τὸν ἐννεάµηνον αἱ µῆτραι χρόνον, ἀλλ’ ἡ µὲν καθεκτικὴ δύναµις αὐτίκα δὴ πέπαυται καὶ παραχωρεῖ κινεῖσθαι τῇ πρότερον ἀργούσῃ, πράττει δ’ ἤδη τι καὶ πραγµατεύεται χρηστὸν ἡ ἀποκριτική τε καὶ προωστική· καὶ γὰρ οὖν καὶ ταύτην οὕτως ἐκάλεσαν ἀπὸ τῶν ἐνεργειῶν αὐτῇ τὰ ὀνόµατα θέµενοι καθάπερ καὶ ταῖς ἄλλαις. καί πως ὁ λόγος ἔοικεν ὑπὲρ ἀµφοτέρων ἀποδείξειν ἅµα· καὶ γάρ τοι καὶ διαδεχοµένας αὐτὰς ἀλλήλας καὶ παραχωροῦσαν ἀεὶ τὴν ἑτέραν τῇ λοιπῇ, καθότι ἂν ἡ χρεία κελεύῃ, καὶ τὴν διδασκαλίαν κοινὴν οὐκ ἀπεικός ἐστι δέχεσθαι. τῆς µὲν οὖν καθεκτικῆς δυνάµεως ἔργον περιστεῖλαι τὰς µήτρας τῷ κυουµένῳ πανταχόθεν, ὥστ’ εὐλόγως ἁπτοµέναις µὲν ταῖς µαιευτρίαις τὸ στόµα µεµυκὸς αὐτῶν φαίνεται, ταῖς κυούσαις δ’ αὐταῖς κατὰ τὰς πρώτας ἡµέρας καὶ µάλιστα κατ’ αὐτὴν ἐκείνην, ἐν ᾗπερ ἂν ἡ τῆς γονῆς σύλληψις γένηται, κινουµένων τε καὶ συντρεχουσῶν εἰς ἑαυτὰς τῶν ὑστερῶν αἴσθησις γίγνεται καὶ ἢν ἄµφω ταῦτα συµβῇ, µῦσαι µὲν τὸ στόµα χωρὶς φλεγµονῆς ἤ τινος ἄλλου παθήµατος, αἴσθησιν δὲ τῆς κατὰ τὰς µήτρας κινήσεως ἀκολουθῆσαι, πρὸς αὑτὰς ἤδη τὸ σπέρµα τὸ παρὰ τἀνδρὸς εἰληφέναι τε καὶ κατέχειν αἱ γυναῖκες νοµίζουσι. ταῦτα δ’ οὐχ ἡµεῖς νῦν ἀναπλάττοµεν ἡµῖν αὐτοῖς, ἀλλ’ ἐκ µακρᾶς πείρας δοκιµασθέντα πᾶσι γέγραπται σχεδόν τι τοῖς περὶ τούτων πραγµατευσαµένοις. ῾Ηρόφιλος µέν γε καὶ ὡς οὐδὲ πυρῆνα µήλης ἂν δέχοιτο τῶν µητρῶν τὸ στόµα, πρὶν ἀποκυεῖν τὴν γυναῖκα, καὶ ὡς οὐδὲ τοὐλάχιστον ἔτι διέστηκεν, ἢν ὑπάρξηται κύειν, καὶ ὡς ἐπὶ πλέον ἀναστοµοῦνται κατὰ τὰς τῶν ἐπιµηνίων φοράς, οὐκ ὤκνησε γράφειν· συνοµολογοῦσι δ’ αὐτῷ καὶ οἱ ἄλλοι πάντες οἱ περὶ τούτων πραγµατευσάµενοι καὶ πρῶτός γ’ ἁπάντων ἰατρῶν τε καὶ φιλοσόφων ῾Ιπποκράτης ἀπεφήνατο µύειν τὸ στόµα τῶν ὑστερῶν ἔν τε ταῖς κυήσεσι καὶ ταῖς φλεγµοναῖς, ἀλλ’ ἐν µὲν ταῖς κυήσεσιν οὐκ ἐξιστάµενον τῆς φύσεως, ἐν δὲ ταῖς φλεγµοναῖς σκληρὸν γιγνόµενον. ἐπὶ δέ γε τῆς ἐναντίας τῆς ἐκκριτικῆς ἀνοίγνυται µὲν τὸ στόµα, προέρχεται δ’ ὁ πυθµὴν ἅπας ὅσον οἷόν τ’ ἐγγυτάτω τοῦ στόµατος ἀπωθούµενος ἔξω τὸ ἔµβρυον, ἅµα δ’ αὐτῷ καὶ τὰ συνεχῆ µέρη τὰ οἷον πλευρὰ τοῦ παντὸς ὀργάνου συνεπιλαµβανόµενα τοῦ ἔργου θλίβει τε καὶ προωθεῖ πᾶν ἔξω τὸ ἔµβρυον. καὶ πολλαῖς τῶν γυναικῶν ὠδῖνες βίαιοι τὰς µήτρας ὅλας ἐκπεσεῖν ἠνάγκασαν ἀµέτρως χρησαµέναις τῇ τοιαύτῃ δυνάµει, παραπλησίου τινὸς γιγνοµένου τῷ πολλάκις ἐν πάλαις τισὶ καὶ φιλονεικίαις συµβαίνοντι, ὅταν ἀνατρέψαι τε καὶ καταβαλεῖν ἑτέρους σπεύδοντες αὐτοὶ συγκαταπέσωµεν. οὕτω γὰρ καὶ αἱ µῆτραι τὸ ἔµβρυον ὠθοῦσαι συνεξέπεσον ἐνίοτε καὶ µάλισθ’, ὅταν οἱ πρὸς τὴν ῥάχιν αὐτῶν σύνδεσµοι χαλαροὶ φύσει τυγχάνωσιν ὄντες. ἔστι δὲ καὶ τοῦτο θαυµαστόν τι τῆς φύσεως σόφισµα, τὸ ζῶντος µὲν τοῦ κυήµατος ἀκριβῶς πάνυ µεµυκέναι τὸ στόµα τῶν µητρῶν, ἀποθανόντος δὲ παραχρῆµα διανοίγεσθαι τοσοῦτον, ὅσον εἰς τὴν ἔξοδον αὐτοῦ διαφέρει. καὶ µέντοι καὶ αἱ µαῖαι τὰς τικτούσας οὐκ εὐθὺς ἀνιστᾶσιν οὐδ’ ἐπὶ τὸν δίφρον καθίζουσιν, ἀλλ’ ἅπτονται πρότερον ἀνοιγοµένου τοῦ στόµατος κατὰ βραχὺ καὶ πρῶτον µέν, ὥστε τὸν µικρὸν δάκτυλον καθιέναι, διεστηκέναι φασίν, ἔπειτ’ ἤδη καὶ µεῖζον καὶ κατὰ βραχὺ δὴ πυνθανοµένοις ἡµῖν ἀποκρίνονται τὸ µέγεθος τῆς διαστάσεως ἐπαυξανόµενον. ὅταν δ’ ἱκανὸν ᾖ πρὸς τὴν τοῦ κυουµένου δίοδον, ἀνιστᾶσιν αὐτὰς καὶ καθίζουσι καὶ προθυµεῖσθαι κελεύουσιν ἀπώσασθαι τὸ παιδίον. ἔστι δ’ ἤδη τοῦτο τὸ ἔργον, ὃ παρ’ ἑαυτῶν αἱ κύουσαι προστιθέασιν, οὐκέτι τῶν ὑστερῶν, ἀλλὰ τῶν κατ’ ἐπιγάστριον µυῶν, οἳ πρὸς τὴν ἀποπάτησίν τε καὶ τὴν οὔρησιν ἡµῖν συνεργοῦσιν.