- Проста не магу ўявiць цябе такiм сентыментальным. Рамантычным.

- Ты забылася.

- Няўжо? Я - забылася. Якое неверагоднае нахабства трэба мець, каб сказаць такое. Адно мне так i не ўдалося - забыць. Цi можаш ты сабе ўявiць, што кожную ранiцу, калi я адчыняю краму, вось амаль ужо трыццаць гадоў, бачу, як ты праходзiш мiма па дарозе на цягнiк. Ты нiколi не зайшоў, нават не зiрнуў у мой бок. I гэта я забыла? Ты нават не заўважаеш крамы.

- Я заўсёды ведаў, што ён тут. Памятаю, у вайну, на перадавой, цемра, хоць выкалi вока, а я ўсё думаю, як тут дома. Успамiнаю ўсе будынкi ў нашым раёне, усе крамы i заўсёды тваю краму.

- Я ўсё спадзявалася, што цябе заб'юць на вайне.

- Што?!

- Ты лiчыш, што ў гэта цяжка паверыць?

- Я лiчу, што ў гэта немагчыма паверыць. Да таго як пачалася вайна, прайшло добрых дзесяць гадоў, як мы пасварылiся. Адно - не размаўляць са мной, але так ненавiдзець, каб хацець маёй смерцi праз дзесяць гадоў! Я ж не зрабiў нiчога дрэннага, Лiдзiя.

- Мне ты зрабiў, Фрэнсiс. Ты ўсё роўна што забiў мяне. Паглядзi на мяне. Хто я? Мне хутка шэсцьдзесят, нiякiх перспектыў на дзяцей, а я люблю дзяцей. Кватэра над крамай, замест утульнага ўласнага дома.

- Усё гэта крыўдна i не цяжка зразумець, але так ненавiдзець, каб хацець маёй смерцi... Ведаеш, калi б я ведаў гэта тады, я мог бы зрабiць табе такую ласку.

- Ну, што ты, Фрэнсiс.

- Праўда. Калi я ад'язджаў на Цiхi акiян, я ўладкаваў усе справы, зрабiў завяшчанне на Роўз i дзяцей. Карацей кажучы, прывёў усё да парадку. Але я не мог вярнуць тое, што зрабiў табе. Мне здаецца, што вельмi рэдка здараецца так, каб чалавек рабiў памылку i нiчога не мог паправiць, абсалютна нiчога. Але я не думаў, што ты так моцна мяне ненавiдзела.

- Яшчэ як.

- I цяпер?

- Цяпер? У гэты момант? Не. - Яна адвяла ўбок задуменны позiрк. - Калi ты ўвайшоў, у цябе быў выгляд, як быццам зараз павалiшся тут i памрэш.

- Атрымалася б няёмка.

- Канечне. Але вось ты спытаўся ў мяне. Цi ненавiджу я цябе цяпер? I адказ - не.

- Чаму?

- Сам павiнен здагадацца, Фрэнсiс.

- Таму, што ў цябе не засталося нiякага пачуцця. Цi не так?

- Так.

- Я так мала быў падобны на жывога, што ты не магла мяне больш ненавiдзець?

- Праўда.

- Як я выглядаю цяпер?

- О, цяпер, мне здаецца, добра.

- Таму ты павiнна зноў мяне ненавiдзець.

Яна адмоўна пакiвала галавой.

- Не, зусiм не. Я нiколi больш не буду цябе ненавiдзець.

Яе твар раптам стаў ясны i прыгожы, вочы такiя ж блакiтныя, як надзеты на ёй швэдар, i светлыя, як нiтка жэмчугу на шыi.

- Лiдзiя, - сказаў ён.

- Што?

- А нiчога будзе, калi я яшчэ зайду калi-небудзь?

- Не.

- Нiколi?

- Нiколi, - сказала яна. - Я сапраўды больш не хачу цябе бачыць, Фрэнсiс.

- Вось як, - сказаў ён. - Ну, што ж - дзякуй за брэндзi. - Ён падняўся, узяў капялюш i пальчаткi.

- Можа, выклiкаць таксi? - спыталася яна.

- Не, дзякую, - сказаў ён.

Яна адчынiла i патрымала яму дзверы, i калi ён выйшаў, пачуў, як шчоўкнула спружына замка. Ён не паспеў дайсцi да Арлiнгтондрайв, як яна патушыла святло ў краме, i iсцi да Кардзiфроўд было вельмi цёмна. Цёмна i холадна, да таго ж дзьмуў моцны вецер.