Вiнцэсь Мудроў

Гарачае лета 00-га

I

- Запрашай! - махнуў рукой палкоўнiк, i русявы маладзён, што стаяў ля дзьвярэй, высьлiзнуў з габiнэту.

Празь iмгненьне ў тамбуры затупалi i з прыцемку выплыў нiзкарослы тыпус, квадратны твар якога быў пазбаўлены якой-кольвечы думкi, а натапыраныя вушы з кожным крокам дзiўным чынам варушылiся. Сьледам за iм у габiнэт увайшоў цыбаты мурын у бэйсболцы, якi нёс пад пахаю вялiзны скураны тубус.

- Радыя вас бачыць, мiстэр Вiк, - зганяючы з твару гiдлiвую ўсьмешку, палкоўнiк запрасiў госьця прысесьцi, i Вiк плюхнуўся ў мяккi фатэль.

У фатэлi лядашчае Вiкава цела выглядала яшчэ больш мiзэрным. Госьць адчуў гэта, бо адразу ж раскрылiў пiнжак i ўсьпёр на стол свае падагрычныя ногi.

Палкоўнiк з прадстаўнiком Камiтэту пераглянулiся.

"Пасадзi сьвiньню за стол..." - моўчкi прамовiў палкоўнiк.

"Вытрымка... жалезная вытрымка!" - моўчкi адказаў прадстаўнiк Камiтэту, i лiловы пiсяг на палкоўнiцкай шчацэ налiўся нэрвовай чырваньню.

За сваю доўгую гiсторыю дубовы стол - колiсь ён стаяў у габiнэце 2-га сакратара Цэка - шмат чаго пабачыў i шмат чые локцi соўгалiся па ягоным дзяржаўна-зялёным сукне. Але каб на сукне тым соўгалiся заднiкi зьбiтых чаравiкаў - такога ў гiсторыi яшчэ не было.

- Як вам нашае надвор'е? - запытаўся палкоўнiк i закашляўся, спрабуючы ўтаймаваць нэрвовы клёкат у горле.

Мурын - ён выконваў функцыi сакратара i целаахоўнiка - пачаў перакладаць, але шэф незадаволена пстрыкнуў пальцамi i сiпла прамовiў:

- Let's pass from words to deeds. Time presses.*

* Давайце аб справе. Час прысьпешвае (анг.).

У пацьверджаньне плынi часу ў куце габiнэту бомкнуў стары гадзiньнiк, i палкоўнiк, цяпер ужо бяз клёкату ў горле, запытаўся:

- Тавар у вас?

Мурын падышоў да стала, паклаў на яго скураны тубус.

- For five number, as we treated?* - госьць удругарадзь пстрыкнуў пальцамi, i цемнаскуры сакратар працягнуў шэфу прадаўгаваты, блiскучы на выгляд пачак.

* На пяць нумароў, як i дамаўлялiся (анг.).

"Жавальная табака... "Чырвоны iндзеец", - адцемiў пра сябе палкоўнiк.

- As soon as you transfer your money on our count the first consignment will come.* - госьць прамовiў гэтую фразу, жуючы табаку, i мурын, слухаючы няўцямна-шапялявую гаворку, заклапочана пацёр лабешнiк.

* Як толькi перавядзеце грошы на наш рахунак, адразу ж атрымаеце першую партыю (анг.).

Згадка пра валютны рахунак усхвалявала палкоўнiка.

- Раней вы казалi: варта толькi прачытаць тэкст. Цяпер загаварылi пра непасрэдны кантакт з галавою. А гэта ж зусiм iншы каленкор, - палкоўнiк стрымана кашлянуў i, пасьля паўзы, дадаў: - I зусiм iншыя грошы.

Цемнаскуры цiвун скрывiўся, падбiраючы адпаведнiк слову "каленкор", i мiстэр Вiк, пстрыкнуўшы пальцамi абедзьвюх рук, загаварыў па-расейску, расьцягваючы, па прыкладу латышоў i чэхаў, галосныя зыкi.

- Над праектам працавалi тры iнстытуты, у справу ўбiта тры мiльярды даляраў, да таго ж я сур'ёзна рызыкую. Калi там... - госьць узьняў да столi пукатыя вочы, - даведаюцца пра нашу зьдзелку, я мушу сесьцi ў крэсла. Самi ведаеце, якое...

- Ве-едаем, - выдыхнуў палкоўнiк, таксама расьцягваючы зыкi, - тры тысячы вольт, дым з вушэй i ўсё такое...

- What does it have to do with my ears?* - абурыўся госьць, ускочыў з фатэля, i разам зь iм ускочыў з крэсла i прадстаўнiк Камiтэту.

* Пры чым тут мае вушы? (анг.).

- Панове... ня будзем пiкiравацца, - прымiрэнчым голасам прамовiў камiтэтчык, - заўтра правядзём экспэрымэнт i калi ўсё будзе добра, тады i абмяркуем нашыя праблемы.

Калi за гасьцямi зачынiлiся дзьверы, прадстаўнiк Камiтэту з дакорлiвай усьмешкаю ў вачах зiрнуў на палкоўнiка.

- У нашай працы трэба быць не ганчакамi, а лiсамi... Калi гэтая рэч i сапраўды... - камiтэтчык з гучным поканьнем раскрыў тубус, - ... выпроствае зьвiлiны, тут нiякiх грошай не пашкадуеш. За пару месяцаў зьлiквiдуем усялякую апазыцыю. Уяўляеш... Скразьняк нясе праблемны артыкул у "Лубянскi набат", Лабуцька вядзе рэй у Антынатаўскiм камiтэце... Гэты... як яго?.. Кудыка... зьбiрае мiтынгi з патрабаваньнем надаць Акадэмii навук iмя любiмага Прэзыдэнта.

Слухаючы калегу, палкоўнiк пачухаў сьвярблiвы шнар на шчацэ, памацаў скрутак паперы, што тырчаў з тубуса, i, падняўшы трубку нутранога тэлефона, каротка загадаў:

- Трэцюю тэчку на стол!

Важкая тэчка з мэталёвай лiчбай "3" на вокладцы зьмяшчала дасье на галоўных апазыцыянэраў.

Хаця лейтэнант Надгайны - так звалi русявага маладзёна - чытаў дасье бадзёрым голасам, палкоўнiк слухаў ня надта ўважлiва i толькi калi лейтэнант дайшоў да Вячаслава Забелы - iнжынэра-праграмiста з завода iмя Манiлава, рыпнуў крэслам i зяхлiва запытаў:

- А на якiя сродкi ён жыве, гэты Забела?

- У вольны ад працы час прадае кантрабандныя запалкi, - гукнуў лейтэнант, выпетрыўшы з палкоўнiцкай галавы рэшткi дрымоты.

- Iнжынэр Забела прадае запалкi... Сорамна, бацюхна! - зь ленiнскай картавiнкай прамовiў палкоўнiк, пасьля чаго ўжо сур'ёзным голасам прабурчаў: Далей.

Ганчарык Аляксей Пятровiч. Сябар ПЭН-цэнтру. Аўтар пятнаццацi празаiчных кнiжак, напiсаных з варожых славянскаму сьвету пазыцый.

- Гэта ня той Ганчарык, што гандлюе трусамi на Камароўцы? - ускiнуў брыво палкоўнiк.

- Той самы, - працадзiў прадстаўнiк Камiтэту.

- Вось зь яго i пачнем, - сказаўшы так, палкоўнiк пайшоў да тэлефону, хвiлiн пяць даваў розныя распараджэньнi, потым дастаў з сэйфу пачатую пляшку каньяку, налiў сабе i камiтэтчыку, сьпехам кульнуў чарку i, падхапiўшы тубус, адрыгнуў каньячным духам: - Едзем у друкарню!

II

- Iван! Чуеш? Грошай няма нi капейкi, - рыпучы жончын голас прабiўся пад коўдру, нэрвовым сьвербам прайшоўся па скуры. - Ганчарык на Камароўцы сядзiць. Шабуня кашы пляце, а гэты лежнi правiць. Думае, я яго кармiць буду! - гукнула жонка, бразнула ўваходнымi дзьвярыма, i Iван вытыркнуў галаву з-пад коўдры.

Зыркая яснасьць адбiрала зрок; вочы мiжволi заплюшчылiся, i так, з закрытымi вачыма, Iван апусьцiў нагу на падлогу. Ён вылазiў з-пад коўдры паволi - як самнамбул, як немаўля з матчынага ўлоньня, як чарвяк з надкусанай папяроўкi. Ну, а даўшы волю мастацкай вобразнасьцi, можна сказаць i так: Iван вылазiў з-пад коўдры, як адубелы ад холаду небарака-чмель. (Зрэшты, ранак выдаўся цёплым, нават гарачым, i згадка пра адубелага чмяля не зусiм дарэчная.)

Iван насунуў на ногi тэпцi, пайшоў на кухню, доўга пiў нагбом цеплаватую ваду з чайнiка, потым убiўся ў прыбiральню, гэтак жа доўга выдаляў з нутра вiльгаць, а тузануўшы фаянсавую гiру, пабрыў туды, куды i мусiць брысьцi пiсьменьнiк часiнай ранiшняга одуму - у сваю творчую лябараторыю.