- Не падабаецца мне гэтая старая, ах як не падабаецца! - сказала Чарапаха Няспешная. - Нават Плямiсты Ягуар i той не забудзе такой простай лекцыi. Ах, Злючка-Калючка, як шкада, што ты не ўмееш плаваць!
- Хопiць клапацiцца аба мне, - адгукнуўся Злючка-Калючка. - Табе таксама сяго-таго не хапае. Падумай: як было б цудоўна, каб ты ўмела згортвацца ў клубок! Ах, i ў якую бяду мы папалi! Прыслухайся, што кажа Ягуар!
А Плямiсты Ягуар сядзеў над мутнай ракой Амазонкай, высмоктваў з лапы калючкi i цiха мармытаў:
- Хто згорнецца клубком,
Той завецца Вожыкам.
Хто ў вадзе паплыве,
Той Чарапахай завецца.
- Гэтага ён нiколi не забудзе, нават пасля дожджыку ў чацвер! - сказаў Вожык. - Падтрымай мяне за падбародак, Няспешная, - я хачу навучыцца плаваць. Гэта можа спатрэбiцца потым.
- З прыемнасцю! - сказала Чарапаха.
I яна падтрымала Калючку за падбародак, пакуль той боўтаўся ў мутнай рацэ Амазонцы.
- З цябе выйдзе вельмi добры плывец! - сказала яна Вожыку. - А цяпер, зрабi ласку, распусцi ў мяне на спiне тыя шнуркi, якiмi сцягнуты мой панцыр, я паспрабую згарнуцца ў клубок.
Злючка-Калючка распусцiў на спiне ў Чарапахi шнуркi, i Чарапаха пачала так згiнацца i курчыцца, што ёй нарэшце ўдалося крышачку сагнуцца, - не зусiм, а крышачку.
- Вельмi добра! - сказаў Вожык. - Але хопiць, болей не трэба. У цябе нават твар пасiнеў. А цяпер, калi ласка, падтрымай мяне ў вадзе яшчэ разок! Я паспрабую плаваць бокам. Ты казала, што гэта вельмi лёгка.
I Вожык зноў паплыў, - гэта было яго другое практыкаванне. Чарапаха плыла побач з iм.
- Вельмi добра! - сказала яна. - Яшчэ крыху, i ты будзеш плаваць не горш за Кiта. А цяпер, зрабi ласку, распусцi шнуркi на маiм панцыры яшчэ на дзве дзiрачкi, я паспрабую нахiлiцца ўперад. Ты кажаш, што гэта вельмi лёгка. Вось здзiвiцца Плямiсты Ягуар!
- Вельмi добра! - ускрыкнуў Вожык, увесь мокры пасля купання ў мутнай рацэ Амазонцы. - Ты згортваешся так добра - зусiм як мае браты i сёстры. Дзве дзiрачкi, ты кажаш? Добра, толькi не трэба так моцна сапцi, а то пачуе Плямiсты Ягуар. Смялей! Калi ты скончыш, я паспрабую нырнуць i даўжэй пратрымацца пад вадою. Ты кажаш, гэта вельмi лёгка. Вось здзiвiцца Плямiсты Ягуар! Але як стулiлiся шчыткi ў цябе на панцыры! Раней яны былi побач, а цяпер адзiн на другiм.
- Гэта таму, што я згортвалася, - сказала Чарапаха. - Але i ты змянiўся. Раней ты быў падобны на каштанавы арэх, а цяпер зрабiўся нiбы яловая шышка. Усе калючкi склеiлiся i зрабiлiся лускою.
- Няўжо? - ускрыкнуў Вожык. - Гэта таму, што я вымак у вадзе. Вось здзiвiцца Плямiсты Ягуар!
Так да самай ранiцы яны памагалi адно аднаму, а калi сонца паднялося высока над зямлёй, яны селi адпачыць i абсушыцца. I, пазiраючы адно на аднаго, заўважылi, што зрабiлiся зусiм на сябе не падобныя.
Потым яны паснедалi, i Чарапаха сказала:
- Мiлы Вожык, я ўжо не такая, якая была ўчора. Але я думаю, што цяпер мне ўдасца пазабаўляць Ягуара як след.
- Я хацеў сказаць якраз тое ж самае. Слова ў слова! - ускрыкнуў Вожык. Па-мойму, луска лепш за ўсякiя калючкi, да таго ж я цяпер умею плаваць. Вось здзiвiцца Плямiсты Ягуар! Пойдзем i знойдзем яго.
Хутка яны знайшлi Ягуара. Ён усё яшчэ быў заняты сваёй параненай лапай. Калi яны з'явiлiся перад iм, ён так здзiвiўся, што падаўся назад i тры разы перакулiўся цераз свой хвост.
- Добрай ранiцы! - сказаў Злючка-Калючка Вожык. - Як здароўечка вашай дарагой матулi?
- Дзякуй вам, яна вельмi добра сябе адчувае, - адказаў Ягуар, - але прабачце, калi ласка, я дрэнна памятаю вашы iмёны.
- Ах, якi вы няветлiвы! - сказаў Вожык. - Яшчэ толькi ўчора вы прабавалi выдрапаць мяне з панцыра...
- Але ўчора ў цябе не было панцыра. Учора ты быў увесь у iголках. Каму ж гэта i ведаць, як не мне? Паглядзi вось на маю лапу!
- Толькi ўчора, - сказала Чарапаха, - вы загадалi мне кiнуцца ў ваду i ўтапiцца ў мутнай рацэ Амазонцы, а сёння i ведаць не хочаце мяне. Вось якi вы недалiкатны i забыўчывы!
- Няўжо вы забылiся, што сказала вам ваша мацi? - спытаў Злючка-Калючка Вожык. - Яна ж ясна сказала вам:
- Хто згорнецца клубком,
Чарапахай завецца.
Хто ў вадзе паплыве,
Той завецца Вожыкам.
Тут яны абодва згарнулiся ў клубок i як пайшлi качацца вакол Ягуара качалiся, качалiся, качалiся... У таго нават вочы закруцiлiся, нiбы колы ў павозцы.
Ён пабег i паклiкаў сваю мацi.
- Мама, - сказаў ён, - там, у лесе, нейкiя дзiўныя звяры! Пра аднаго ты сказала, што ён не ўмее плаваць, а ён плавае. Пра другога ты сказала, што ён не ўмее згортвацца, а ён згортваецца. I, здаецца, яны падзялiлiся адзеннем. Раней адзiн быў гладзенькi, а другi калючы, а цяпер абодва яны пакрыты луской. Апрача таго, яны круцяцца, круцяцца, круцяцца, ажно ў мяне галава закружылася.
- Ах, сыночак, сыночак! - сказала мацi Ягуарыха, зграбна памахваючы грацыёзным хвастом. - Вожык - гэта Вожык, i чым жа яму быць, як не Вожыкам? Чарапаха - гэта Чарапаха, i астанецца заўсёды Чарапахай!
- Але гэта зусiм не Вожык! I зусiм не Чарапаха! Гэта трошкi Вожык i трошкi Чарапаха, а як яно завецца - я не ведаю.
- Глупства! - сказала мацi Ягуарыха. - У кожнага павiнна быць сваё iмя. Я гэтага звера буду зваць Браняносец, пакуль для яго не знойдзецца сапраўднае iмя. I на тваiм месцы я яго не чапала б.
Ягуар зрабiў так, як яму было загадана; асаблiва старанна выканаў ён навучанне мацi - не чапаць гэтага звера. Але дзiўней за ўсё тое, мiлы хлопчык, што на мутнай рацэ Амазонцы ад таго самага дня да гэтага часу Злючку-Калючку Вожыка i Чарапаху Няспешную ўсе так i называюць Браняносцам. Вядома, у iншых мясцiнах ёсць, як i раней, i Вожыкi i Чарапахi (ёсць яны i ў мяне ў садзе), але лепшыя, разумнейшыя з iх - старажытныя Вожыкi i Чарапахi, пакрытыя лускою, як яловыя шышкi, тыя самыя, што ў Далёкiя Днi жылi на мутных берагах Амазонкi, - тыя заўсёды завуцца Браняносцамi, бо яны такiя разумныя.
Чаго ж табе яшчэ, мiлы хлопчык? Усё зрабiлася вельмi добра, цi ж няпраўда?
На далёкай Амазонцы
Я нiколi не бываў,
Толькi карабель магутны
Там заўсёды гасцяваў,
Толькi карабель праз моры
Амазонкi дасягаў.
Ад Лiверпульскай гаванi
Заўжды па чацвяргах
Адыходзяць судны ў плаванне
Ў далёкi морскi шлях.
Плывуць яны ў Бразiлiю,
Бразiлiю,
Бразiлiю.
I я хачу ў Бразiлiю
Ў далёкi морскi шлях.
