1 – бөлім

Бану мектеп бітіріп алғаш қалаға келгенде ұзын бойлы қыпша бел қыз болатын. Сұлуымен сымбаты жарасқан осынау талдырмаш қыздың қалаға келгелі қатты өзгергенін, туған шешесі Айымкүл де байқаған. Алайда, өз қызын жамандыққа қисын ба?! «Қызым, абыроймен оқуыңды тәмамда, жігіт деген ешқайда қашпайды» деп барынша ақылын айтқаны бар. Оның үстіне ауыл – аймақтан келген қыздардың қалаға келсе өзгере кететіні белгілі. Менің қызымда солардың бірі ғой деп өзін өзі жұбатып, жақ ашпай шығарып салған. Қалайша жақ ашсын қыркүйектің басында кеткен қызы, үш айды араға салып желтоқсанның соңында бір ақ келген. Балам, менің бауыр етім деп Айымкүлдің бар қызығы қазірше осы жалғыз қызы Бану ғана. Емпілдеп алып күндіз – түні осының ғана тілеуін тілеп жүр. Тіпті қымбат телефонын қолынан тастамай әлдекімдермен тасада сөйлесіп жүрсе де ақжүрек ана тың – тыңдауға ұялған. Ал қалаға жетіп бой түзеген Бану бұл күнде бір емес бірнеше жігітпен танысып үлгірді. Өйткені, ауылда туып ауылдан басқаны көрмеген қызға қаланың тіршілігі қатты ұнаған. Сондай – ақ қаланың аты қала оның үстіне өз білімімен ҰБТ – дан жиған ұпайы кез келген Универдің есігін теуіп кіруге мүмкіндік берді. Содан, міне, әсем қала Астанаға ат басын бұрып ЕНУ дің есігін аттады. Алайда ауылдағы жалғызбасты анаға жалғыз қызды қымбат қалада оқытуға шамасы келмесі анық. Ал ішкіліктен бері келмеген әкеден көз жазғалы қай заман. Оған да он жылдай уақыт өтіпті. Қайда жүр, кіммен жүр ол жағынан қызы Бану түгілі бір кездері сүйіктісі болған Айымкүл де хабарсыз. Ұзынқұлақтан естуінше шығыстағы Өскемен деген қалада тұрады дейді. Бірақ қайда жүрсе де өз әкесінің тірі екенін Бану біледі. Тіпті анасымен әкесінің арасында болған айқай да еміс – еміс есінде бар. Ал сол әкеден осы күні Бануда қалғаны телефонға көшірілген жалғыз сурет қана. Үйде жатқан жерінен суретке түсіріп әрлеп – сәрлеп жадына сақтап жүр. Бұл енді өшпейді , бұл менің әкем деп құрбыларына көрсетіп мақтанып алады. Өйткені бұл Астана жастарының жазылмаған заңына кіреді. Бұл қалада әкеңнің кім екені анаңның кім екені бәрі бәрі түптеп келгенде сұралады. Әрине сырт көзге бұл байқалмайды бірақ студенттер арасында әкеңмен шешеңнің бар – жоғы өте маңызды. Тіпті олардың қайда , қандай жұмыс істейтіні де біраз роль атқарады. Қызылға қызыққан қыз деген бар ау бірақ қазіргі жігіттердіңде сонысы бар. Әйтеуір, толыққанды бай қызына үйір ақ. Қысқасы ақшасы бар қыздың жолы болғыш келеді былайша айтқанда жігіт тапқыш келеді. Ал Бануға ұқсаған білімімен келгендерге былай тұр дейді. Себебі, оның оңды – солды шашып жүретін ақшасы жоқ, астында қымбат көлігі жоқ. Міне, осындай түйсікпен қазіргі жастар өмірін өлшейді. Содан болашағын байдың баласына не байдың қызына бодандап тұрып байлайды. Ал мұның соңы белгілі, бірін – бірі менсінбейтін еркетотайлар соңында ажырасып тынады. Қысқасы тең – теңімен тезек қабымен дегеннің уақытша ғана тап өзі. Бірақ, сен айналаға көз салсаң, бәрі тамаша, бәрі сүйкімді. Алайда ішіне үңілсең ұлыңнан намыс қызыңнан ұят кеткен қатерлі қоғам. Міне, Банудың да ана сүтін аттап қисық жолға түсуіне бірден – бір себеп осы. Сондағысы қатарынан кейін қалғысы келмейді. Солар жүрген жолмен жүріп солар киген киімді кигісі келеді. Соларға еріп қаланың қымбат дүкендерін аралағысы келеді. Ойын – сауық орталықтарына барып ойқастап ойран салғысы келеді. Міне осының бәріне Бану сұлу бірнеге мүмкіндігім бар деп есептейді. Біріншісі , ол мұның бұзылмаған бұйымтайы болса екіншісі, құдай берген көркі бар. Қысқасы қандай да бір ақшалы жігітті құрықтаса да мұндайға қол жеткізуге әбден болады. Тым болмаса студенттер арасында үрдіс алған дядкасы бар. Мұның ойынша осы дядка дегені сенімдірек сияқты. Естуінше сол дядкалар жастары біразға келген Ел ағалары дейді. Әрине, олар жас қыз десе ақшаны аямай шашатын қызқұмарлар. Сондай ақ олар ірі – ірі бизнесмендер, алпауыт компаниялардың басшылары немесе әкімқаралар. Былайша айтқанда, жер жұтқыр жемқорлар. Сосын осы Универдің басшы шөпкетышарлары. Өздерінше бұлар да бір төбе дейді. Міне, осының бәрін ойлап жатқан Бану сұлу әлдебір дыбысқа көзін ашып қарады. Анадай жерде өзімен бірге тұратын екі құрбысы сөйлесіп отыр. «Қалаған көлігіңді әперемін , тек менікі болсаң болды» деп айтты дейді Әсел құрбысы. Оған таң қалған екінші құрбысы Назима сұрақты үйіп төгуде.

– Тағы да не деді, маған пәтер керек деп айтпадың ба? Екеуміз тегін тұратын едік. Сосын көлігіңмен барып кеп жүруші едік. Өзі қандай адам өзі, былайша норма адам ба, тым кәрі емес пе, өзіңе қалай, ұнай ма. Бастысы ақшасын аямаса болды ғой, құрбым, деп жан алқымнан алып барады. Міне, осы сөздің бәрін де тыңдап жатқан Банудың тұла бойы түршіге бастады. Онан әрі естігісі келмей жұқа көрпеге бүркеніп алып ұйқыға кетті.

2 – бөлім

Әупірімдеп жүріп бірінші курсты аяқтауға жақындаған Бану шынымен де нағыз қалалық қызға айналды. Оның үстіне өз жерлесі Сәулемен танысқалы тіпті де қатты өзгергені бар. Алыста жүргенде кездескен ауылдасың әкеңдей көрінетіні рас. Сәуле мұның ауылдасы болмаса да екеуі бір облыс, бір ауданның қыздары. Тек бір жасқа үлкен демесең, түйдей құрдастар. Сосын Сәуле екінші курста оқиды. Демек Бануға қарағанда қаланың тыныс тіршілігімен етене таныс. Тіпті кіммен қалай сөйлесу керек екенін, қай жігіттің ақшалы екенінде біледі. Сонан болар екеуі ойда жоқта танысқалы өз бөлмесіне өтуге ұсыныс жасаған. Өйткені, Әсел бөлек кеткелі бөлмеде бір орын бос қалған. Міне, осы орынға Сәуле келіп екеуі ең жақын құрбыларға айналған. Бірақ анда – санда бұрынғы құрбысы Әселді көргенде қызыға да қызғана да қарайтыны бар. Өйткені ол қыз қатты өзгерген. Бұрынғыдай ақшадан проблемасы жоқ. Сондай – ақ осы Универге жақын жерде қымбат пәтерде тұрады. Сонда да таңертең көлігімен келеді. Қазірше өзі көлік жүргізе алмайды, жүргізушісімен келеді. Сосын сабақ біткен соң қайта алып кетеді. Кешке сол саябақ немесе қымбат кафелерден ішіп – жейді. Жақсы киінеді. Қымбат телефон сыйға тартқан. Әрине мұның бәрі жәйдан – жәй емес. Енді оған Назима да кеткісі кеп жүр. Бұл Бануға айтпаса да белгілі. Өйткені телефонға жармасып екеуінің өсегі бітпейді. Арасында тың – тыңдап қойып, әңгіменің өзегі төсекте екенін түсінеді. Демек, Әселдің асығы алшысынан түсіп тұр. Өйткені, аузынан тастамай жүретін дядкасына қол жеткізген. Бірақ оны кім біліп жатыр, ауыл алыста қалада ағайын, туыс жоқ. Бір сөзбен айтқанда Әй, дейтін әже Қой, дейтін қожа жоқ. Не істесе де өз еркі. Оның үстіне соңғы кезде қыз бол болма, жігітерге бәрі – бір үйлене салады деген түйсік миына ұялап алған. Несін жасырады тіпті жігіттердің өздері сайттарда солай жазып отырады. Қысқасы қазіргі жастар үшін ең бастысы сезім, махаббат болса болғаны, үйлене салады. Ал қыздық деп қақсайтындар олар сол баяғы ауылда қалған ағайындар. Егер де қазіргі көзбен қарасаң олар артта қалып кеткен қазақтар. Шынымен де солай ғой дейді. Қыздық түгілі қазақшасын білмейтін қалалық қыздардың да мал жаны аман ғой. Тіпті, ауыл қыздарынан ақылды, сұлу боп келеді. Сосын мұның ең жақсы тұстары да өте көп. Бастысы ақшаң, көлігің, үйің болады. Ол болса жігіт деген жүгірмегің төрт аяқтап өздері алдыңа келеді. Міне осының бәрін ой елегінен өткізіп жүрген Бану Сәуле құрбысымен ашық әңгімеге көшкен. Себебі, оңаша бөлмеде екеуі ғана. Ал Назиманы Әселдің дядкасы кешкі асқа шақырған. Ол сонда кеткен.

– Мен жүрегім жаралы қызбын, деп сөз бастаған Сәуле тоқтамастан сөйледі. Тіпті көп сөйледі. Сөйлемей қайтсін бір жігітке өлердей ғашық боп барын сыйлап, соңында айрылып қалғаны бар. Әттең өкініш өртеген өзегі өксікке толып тұр. Оған кінәлі осында оқитын Арсен деген жылпос жігіт. Биыл бітіруші курс дейді. Ал Арсен дегенге елең ете қалған Банудың тұла бойы мұздап сала берді. Өйткені ол Арсенді бұлда таниды. Өзі өте сымбатты, ұзын бойлы жігіт. Сырт көзге жігіт сұлтаны дерсің. Ақшасы да жоқ емес, қымбат көліктермен келеді. Міне, сол Арсен бір кездері мұны да кафеге шақырған. Ол кезде жаңа келген кезі ғой қорқақтап бармай қалған. Бірақ сол Арсен жайлы басқа қыздан да естігенде өз – өзіне сенбеген. Өйткені, ол махаббатқа тұрақсыз көрсеқызар жігіт. Осы Универдің қыздарына қырғидай тиіп жүрген жігіт. Ол үшін маңыздысы төсек қана. Сүйем – күйем деп алдап соғып өте шығатыны бар дейді. Ал мына бейбақ Сәуле де соның құрбандарының бірі. Әлі де сүйемін деп езіліп отыр. Бірақ уақыт емші деп қояды, жан жарам да жазылар дейді. Қысқасы бұл әңгімеден түйгені мынау болды. Енді Сәулеге де бәрібір. Әселге ұқсап ақшалы дядкалар ұсыныс жасаса қарсы емес. Етегіне жармасып жүре бермек. Сонда Банудың жалғыз өзі ғана қалады. Демек кеш қалуға болмайды, қадірің барда қамданғаның жөн, жігіт табылса кет әрі емеспін деп шешкен. Оның үстіне бұл қалада сондай сөз салғанның бәрі бай. Тіпті бірінен бірі өткен бай. Ақшаның бәрі осында ма екен дерсің. Сонау тәулігі жүз мыңнан миллионға дейін барады деген қонақ үйлерді естігенде аузы айқарадай ашылған. Ол рас енді. Мұнда көк қағазды уыстап шашатындар жетерлік. Бірақ сондай байлардың өзін емес ұлын құрықтасам дейді. Бұл тек қана мына екеуінің емес осындағы барлық қыздың арманы. Қысқасы ой үстінде көп жүрген Бану бір күндері өзі ұнатқан жігітке жолықты. Бұл мамырдың соңы бірінші курсты тамамдап үйге қайтқалы жүрген кез. Енді мұның алдында өзі үшін үлкен бір проблема тұрды. Ол шешесін қалайда көндіріп, осы қалада қалып жұмысқа тұру. Мұнысы өзіне дұрыс сияқты. Өйткені ауылға барғанда не істейді, босқа жүреді. Бірақ оған шешесі көне ме?! Егер шешесі көнбей ауылға қайтса онда сөзімен сымбаты жарасып сезімі ояна бастаған мына Ерланнан айрылуы керек. Әрине үш ай деген зу етіп өте шығары сөзсіз. Бірақ сол үш ай бойы Ерлан мұны күтіп жүре ме. Кеше ғана сүйем ғой жаным осында қалшы деп қос қолын ұсынғаны бар. Ал енді кетіп көр, қимай тұр. Міне бұл махаббаттың бастауы. Мұнымен ауылға жеткен соң үш ай үш жылдай созылары анық . Өйткені бұл жігітті өзі де сүйеді. Бірақ амалы жоқ. Ауылдағы анасы қарсы тұрды.