– Yox, ana, istəmirəm.

– Səni yelləncəyə mindirəcəyəm.

İstəmirəm.

– Dondurma alsam gedərsən?

Uşağin gözünə nə dondurma, nə də başqa şeylər görünərdi. O:

– Mən səninlə evdə qalmaq istəyirəm, ana, – deyə cavab verərdi. Lakin Dilarə çox vaxt qızının bu istəyinin mənasına varmadan dodağı altında deyinərdi:

– Bu uşaq bilmirəm kimə oxşayıb. Xalxın uşaqlarını həyət-bacadan yığmaq olmur. Bizimkini də evdən bayıra çıxarmaq mümkün deyil.

Dilarənin bəzən qızına yazığı gələrdi. O, qəribə, başqalarına bənzəməyən uşaq idi. Onun bir oyuncağını sındırdığı, bir kitabını cırdığı və ya paltarını batırdığı Dilarənin yadına düşmürdü. Döşəmədə kiçik bir kağız parçası görsəydi, tez onu yerdən qaldınb zibil qabına atardı. Dilarə qızını az-az hallarda əzizləyərdi. Buna görə də Aynur onun hər kiçik nəvazişinə, hər ilıq təbəssümünə sevinər, hər xoş sözündən ürəyinə bir hərarət axardı. Anası ona “can” deyəndə sevinc içərisində soruşardı:

– Sən mənə “can” dedin?

– Hə, Aynur.

– Çox sağ ol, ana.

Dilarə onun bu qəribə iltifatına həmişə gülərdi.

… – Aynur, daha ağlamırsan ki? – Həcər xala qapıda göründü. Aynur ona cavab vermədi.

– Di dur, bəsdir mısmırığını salladın. Gəl çörəyimizi yeyək., – Həcər xala onun əlindən tutub yemək otağına apardı.

* * *

Dilarə gecəni çox narahat yatmışdı. Üzünün rəngi solğun görünürdü. Gözlərinin altı qaralmışdı. Səhərdən eyni açılmırdı. Çünki bu gün ayın on üçü, nəhs gün idi. Dilarə ayın on üçünü həmişə qorxa-qorxa gözləyərdi. O gün mütləq nə isə xoşagəlməz bir hadisə baş verməli, qanı qaralmalı idi. Uzun illər idi ki, bunu sınaqdan keçirirdi.

– Qızım, rəis yerindədir? – deyə içəri girən yaşlı bir qadın soruşdu.

– Xeyr.

– Bilmirsən hardadır?

– Bilmirəm.

– Bu gün gələcəkmi?

Dilarənin hövsələsi daraldı:

– Mən nə bilim gələcək, ya gəlməyəcək. Bəyəm rəis mənə hesabat verir?

– Hesabat vermirsə, səni niyə bıırda oturdub? – deyə qadın deyinə-deyinə otaqdan çıxdı.

“Bəli də, başlandı.” – Dilarə dilxor halda makinasını tıqqıldatmağa başladı. – “Qudurasan, qurbağa, gəldi bizi vurmağa”, – ürəyində arvadın dalınca söyləndi.

Bir azdan ortayaşlı bir kişi içəri girib birbaşa rəisin kabinetinə tərəf getdi.

– Ay yoldaş, hara? – deyə Dilarə soruşdu.

– Rəisin yanma.

– Bəs soruşmazlarmı ki, rəis burdadır, ya yox?

– Qəbul vaxtı işdə olmayıb, harda olacaq?

– Deyirsiz yəni bütün günü kabinetindən çıxmamalıdır? – deyə Dilarə hirsləndi.

– Əvvəl dövlət işi, sonra şəxsi işlər.

Xeyli çənə-boğazdan sonra kişi narazı halda çıxıb getdi. Heç beş dəqiqə keçmədi ki, ucaboy bir oğlan içəri girdi:

– Qəşəng qız, salam.

– Əleykəssalam.

– Rəisin yanında adam var?

– Rəis yoxdur.

– Hardadır?

– Bilmirəm.

– Qanınız niyə qaradır?

– Onun sizə dəxli yoxdur.

– Heyf bu gözəllikdən ki, belə acıdil qıza verilib, – deyə oğlan təəssüfləndi.

Dilarə onun sözlərindən tutuldu. “Doğrudan da, mənə nə olub? Adamlarla niyə belə kobud danışıram? önlann nə təqsiri var?” – deyə öz-özünə düşündü.

Oğlan otaqdan çıxan kimi Dilarə stolunun yeşiyindən balaca güzgüsünü çıxarıb saçını daradı, ətirləndi, üzünə mehriban ifadə verdi. Bu görkəmindən məmnun qaldı.

– Namiq Dadaşoviçin katibəsisinsiz? – Üzündən şitlik yağan bir oğlan salamsız-kəlamsız ona yaxınlaşdı.

– Sizi eşidirəm, – deyə Dilarə acıqlı halda cavab verdi.

– Namiq Dadaşoviçin yaxşı zövqü var. – Oğlan bu sözləri ağzını az qala Dilarənin qulağına yapışdırıb dedi. Dilarə qıpqırmızı qızardı, amma heç nə demədi.

– Əvvəlki katibəsi də qəşəng qız idi. Başa düşmürəm, o niyə çıxıb getdi?! – Oğlan gözlərini bic-bic qırpdı. Dilarə daha hövsələsini basa bilmədi.

– Bura baxın, vətəndaş, elə etməyin ki, milis çağırım. Rədd olun burdan.

Oğlan onun əsəbiləşdiyini görüb özünü itirdi:

– Mən nə dedim ax i?

– Sizə dedim rədd olun burdan.

Oğlan əvvəl tərəddüdlə Dilarəyə baxdı, sonra isə heç nə deməyib otaqdan çıxdı. Lakin heç bir dəqiqə keçməmiş yenidən qapıdan boylandı:

– Namiq Dadaşoviçə heç nə deməyin ha! Yaxşı düşməz.

Dilarə başını əlləri arasına almışdı. Hirsindən dodaqlarını

gəmirirdi. Onun dünyada ən çox zəhləsi gedən bir söz var idisə, o da “katibə” sözü idi. Bu adla çağrılanda özünü alçalmış, təhqir olunmuş hesab edirdi. Bu idarəyə gəldiyi günə lənət oxuyurdu. Bir bəhanə ilə işdən çıxmaq istəyirdi. Amma bu bəhanə heç cür ələ düşmürdü. Namiq Dadaşoviç mehriban adam idi. Bircə dəfə də onun xətrinə dəyməmiş, səsini qaldırmamişdı. Digər tərəfdən də, Dilarə pedaqoji institutda qiyabi oxuyurdu.

İnstitutu bitirməyinə il yarım vaxt qalırdı. Ona görə də birdəfəlik ixtisasına uyğun iş axtarmalı idi.

– Dilarə xanımın kefi necədir? – Namiq Dadaşoviçin yumşaq, mehriban səsi eşidiləndə Dilarə ayağa qalxıb onunla salamlaşdı.

– Niyə qanın qaradır? – deyə rəis soruşdu.

– Heç, elə bir şey yoxdur. – Dilarə cavab verdi.

Namiq Dadaşoviç otağına keçəndə Dilarə özündə nə isə bir yüngüllük hiss etdi. Bayaqkı qanqaralığı yadından çıxdı. Tez elektrik çaynikini qaynadıb çay dəmlədi, balaca podnosa konfet, mürəbbə qoyub rəisin otağına keçdi. Onlan stolun üstünə düzüb geri qayıtmaq istəyirdi ki, rəis dilləndi:

– Bir dəqiqə əyləş, Dilarə.

Dilarə stul çəkib oturdu.

– Necəsən? Çoxdan səninlə söhbət etmirik.

– Çox sağ olun, hər şey yaxşıdır.

– Qızın necədir? Səni çox incitmir ki?

– Xeyr.

– Cavan qadın üçün tək yaşamaq çətindir. Özü də sənin kimi gözəl qadın üçün. Elə deyilmi?

Dilarə çiyinlərini çəkdi.

– Xahiş edirəm, məni özünə yad bilmə. Nə sözün olsa çəkinmə, yaxşımı?

– Sizdən çox razıyam, Namiq Dadaşoviç, – Dilarə onun səmimiyyətindən kövrəldi.

– Məni sadəcə olaraq adımla çağır, Dilarə.

Dilarə başı ilə razılıq işarəsi verib otaqdan çıxdı. Rəisin sözləri onun beynini dumanlandırmışdı. Namiq Dadaşoviç yaraşıqlı, nəzər-diqqəti cəlb edən adam idi. Qadınların çoxunun ondan xoşu gəlirdi. Elə Dilarə də ona qarşı etinasız deyildi. Ərindən ayrıldığı altı il ərzində ona ürək açanlar az olmamışdı. Bir neçəsi ilə görüşmüş, hətta evinə də aparmışdı. Lakin heç biri ilə bir həftədən artıq yaxınlıq edə bilməmişdi. Namiq onlara bənzəmirdi. “Sonra da deyirlər ki, on üç nəhs rəqəmdir. Bunun nəyi nəhs oldu? Rəis katibəsinə səmimiyyətini izhar etdi”, – deyə Dilarə düşündü və bu fikirdən utandı. “İlahi, gör nələr düşünürəm?!” Birdən özünə acığı tutdu: “Ay yazıq, sən nə gün görmüsən axı? Uşaq əskisi yumaqdan başqa neynəmisən? İndi bu gözəlliklə ömrünü bir uşağın yolunda çürüdürsən. Guya uşaq böyüyəndə sənə “çox sağ ol” deyəcək. Ay dedi ha!”

Dilarənin ürəyində bir-birinə zidd fikirlər döyüşürdü. O, gah özünü mühakimə edir, gah da özünə haqq qazandırırdı. Nəhayət, bu mübarizədən bezdi. Tək yaşamağın ağrı-acısını o, çox çəkmişdi. Bir gün deyildi, bir ay deyildi. Düz altı il idi ki, təklik ona əzab verir, ürəyini ağrıdır, gecələr yuxusunu, gündüzlər isə rahatlığını əlindən alırdı. Uzun, bitib-tükənməyən qış gecələri, dumanlı-çiskinli payız axşamları bir-birini əvəz edirdi. İllər heç bir gözəl şey vəd etmədən ötüşürdü. Lakin bunlar Dilarəni o qədər ağrıtmırdı. Onu ağrıdan başqa şey idi: son vaxtlar adamlar ondan uzaqlaşırdılar. Köhnə dostlan, rəfiqələri yavaş-yavaş onunla əvvəlki münasibətlərini dəyişirdilər, qohumlan get-gedə evinə az-az gəlirdilər, qonşular da onunla soyuq davranmağa başlamışdılar. Dilarənin tək yaşamasını hərə bir cür mənalandınrdı.

Dilarə bunlan dərk edirdi. Adamlann soyuqluğu onu yayın istisində buz kimi üşüdürdü. Hərdən ürəyində etiraz hissi baş qaldınrdı. İstəyirdi qışqırsın, aləmə car çəksin, öz bədbəxtliyini hamıya bəyan eləsin. Desin ki, hamınız isti yuvanızda, əzizlərinizin yanındasınız. Mənim də insan olduğumu, ülfətə, nəvazişə, qayğıya, məhəbbətə… ehtiyac duyduğumu niyə başa düşmürsünüz?

Telefon zəng çaldı. Danışan Rasim idi. Onunla iki il əvvəl tanış olmuşdu. Cəmi bir ay görüşmüşdülər. Sonra Rasimi xaricə işləməyə göndərmişdilər. O vaxtdan görüşmürdülər.