Տալլինում բժշկական ուսանողը ծանոթանում է երիտասարդ էստոնուհու հետ։ Նրանց միջեւ կրքոտ սեր է բռնկվում։ Սակայն «Էստոնիա» լաստանավի աղետը նրանց բաժանում է, ինչպես թվում էր ընդմիշտ։ Բայց նրանց սերը մահից ավելի ուժեղ է լինում։

Այժմ Էստոնիա մեկնելու համար անհրաժեշտ է Շենգենյան վիզա։ Իսկ խորհրդային տարիներին կար երկիր՝ առանց սահմանների և արգելքների, և Տալլին հասնելու համար բավական էր հասնել Մոսկվա (ԽՍՀՄ մայրաքաղաք), գնացք կամ ինքնաթիռ նստել դեպի Խորհրդային Էստոնիայի մայրաքաղաք Տալլինն, և այն ժամանակ համառվում էր, որ դու հայտնվեցիր արտասահմանում:

Մենք հանդիպեցինք «Աղվեսի փոսը» ռեստորանում։ Տալլինի այս բնօրինակ հաստատության մասին վաղուց էինք լսել: Այն գտնվում էր միջնադարյան մի տան նկուղում՝ հայտնի Վանա Թոմաս աշտարակի մոտ։ Այստեղ ամեն ինչ ներծծված էր բալթյան ոգով. քարե պատեր, թարթող մոմեր, մսով առատ ուտեստներ, ազգային հագուստով մատուցողուհիներ՝ այս ամենը ստեղծում էր հաճելի մթնոլորտ:

Մի երկու բաժակ գինի խմելուց հետո ռելակս եղանք , ու երբ սկսվեց ուրախ երաժշտությունը, շատերս գնացինք պարելու։

Էստոներեն ողջույնները լսվում էին ամենուր.

– Tere (Բարև)

–Տերե հոմիգուտ:

Հանկարծ այս էստոնական բազմաձայնության մեջ լսեցի.

–Ինչո՞ւ չես պարում: Չես զվարճանում:

Ես շրջվեցի և մոմերի լույսի տակ կարողացա տեսնել նեղ ակնոցներով և երկար շեկ մազերով մի օրիորդի։ Նա շատ սահուն խոսում էր ռուսերեն, որը բնորոշ չէր տեղի երիտասարդությանը, բայց անգամ նրա ճիշտ ռուսերենը ևս էստոհական առոգանություն ուներ։

–Ձանձրացե՞լ ես։ Գնանք միասին պարենք։

Ես, իհարկե, չէի կարող մերժել նման հրավերը։

–Երբ տիկնայք հրավիրում են, պարոնները չեն կարող անտարբեր մնալ,– պատասխանեցի ես ու գնացինք պարելու։

Սակայն շատ շուտով արագ երաժշտությունը վերածվեց դանդաղ ռոմանտիկ մեղեդու։ Մենք գրկվեցինք և սկսեցինք տանգո կատարել։

Նրա բոցավառ շեկ մազերը ցայտում էին շամպունի նուրբ բուրմունք՝ համակցությամբ մաքուր մարմնի բույրով, որը հենց նոր էր դուրս եկել ցնցուղի տակից:

– Ինչ է քո անունը?

Դե, քանի որ մենք այնքան մտերիմ դառանք, որ փոխադարձ բուրմունքներն ենք զգում, ուրեմն ժամանակն է ճանաչելու միմյանց։

–Ես Սվանան եմ:

–Ինչ հետաքրքիր անուն է: Ինձ համար բացարձակապես անծանոթ:

– Դա շատ հազվադեպ է և ոչ էստոնական:

– Եւ ինչ?

– Նորվեգական:

–Դու ինձ զարմացնում ես! Որտեղի՞ց էստոնացին ստացել է նորվեգական անուն: Իսկ ի՞նչ է դա նշանակում։

–Օ՜, երկար պատմություն է։ Ավելի լավ է ասա, թե ինչ է քո անունը:

– Անունս էլ է անսովոր, արդեն քո ականջի համար։

– Ոչինչ ոչինչ. Ասա՛ ես ընդունակ եմ։

– Իմ անուն է Հարություն։

– Օրիգինալ է հնչում:

–Իսկապե՞ս հայկական է։

– Իհարկե ոչ նորվեգական:

–Եվ ոչ էստոնական։

Մենք միասին սկսեցինք ծիծաղել ու ես հասկացա, որ ծանոթությունը կայացել է։

–Լսի՛ր, Հարություն։ Եկ գնանք նստենք մեր սեղանի շուրջ, և միաժամանակ կզրուցենք մեր անունների մասին։

Դա այնքան բնական էր ասվել, որ ես չհրաժարվեցի։

Մենք եկանք սեղանի մոտ, որտեղ արդեն նստած էին երկու մեծահասակներ՝ մի տղամարդ և կին:

– Սա իմ ծնողներն են։ Հորս անունը Ալեքսանդր է, իսկ մորս՝ Ինգրիդ։ Մայրիկ, հայրիկ ծանոթացեք՝ սա Հարությունն է։

– Շատ հաճելի է! Նստիր Հարություն. Ուզում ես մի բան ուտել?

– Ոչ, շնորհակալություն! Սոված չեմ:

–Իսկ խմիչք?

–Չեմ հրաժարվի։

Մատուցողուհ ինձ բաժակ բերեց և Ալեքսանդրը կարմիր գինի լցրեց։ Նա մի նիհար ճաղատ մարդ էր՝ սրածայր դիմագծերով և Սվանայի աղվեսիկի դեմքը նման էր հորը։ Բայց կարմիր շեկ մազերը՝ Ինգրիդ մոր գույնն էր։

–Դե, ասա Հարություն։ Ինչպես նկատել եմ, դուք եկել եք հեռվից և ոչ միայնակ։

Ես սկսեցի պատմել, թե ով ենք մենք և որտեղից ենք։ Սվանն ու նրա հայրը ուշադիր լսում էին, իսկ Ինգրիդը՝ ոչ, և ես հասկացա, որ նա ռուսերեն լավ չի հասկանում։ Իմ ենթադրության հաստատումն այն էր, որ Ալեքսանդրը երբեմն թեքվում էր դեպի նա և բացատրում էստոներեն այն, ինչ ես արդեն ասել էի ։

– Մայրիկը ռուսերեն շատ վատ է հասկանում։

–Ես դա արդեն հասկացա։

–Նա իրականում նորվեգուհի է:

– Ուրեմն ահա թե որտեղից է քո նորվեգական անունը:

–Բայց հայրս ռուս է, թեև ամբողջ կյանքն ապրել է Տալլինում։ Նրա ազգանունը ռուսական է՝ Մորոզով։

–Ուրեմն դու Սվանա Ալեքսանդրովնա Մորոզովան ես։ Տպավորիչ է հնչում, ինչպես Գրիգի «Առավոտ, Պիեր Գինտ» մեղեդին միախառնված Չայկովսկու «Կարապի լիճ» բալետի հետ։

–Վա՜յ: Ապրես, կռահեցիր:

–Ի՞նչ առումով։ Ինչ ի նկատի ունես?

–Այդ մասին խոսենք մեկ այլ տեղ՝ ավելի մասնավոր պայմաններում։

Ես սկսեցի ավելի շատ հավանել Սվանաին: Նրա ժպիտը և անմիչական լինելը շատ նպաստում էին հաղորդակցությանը:

–Ես դեմ չեմ։ Բայց ես քաղաքը չգիտեմ, ուստի ընտրությունը քոնն է:

– Կա մի հանգիստ վայր, որտեղ ջազ են նվագում: Սիրու՞մ ես ջազ։

–Ինձ դուր է գալիս:

–Այդ դեպքում գնանք: Մայրիկ, հայրիկ – մենք անհետանում ենք, մի ձանձրացեք:

Երբ մենք նստեցինք տաքսին, մեքենանաի ռադիոյով հեռարձակվում էր հայկական ուրախ երգ՝ հայտնի էստրադային արտիստի կատարմամբ:

– Լսիր, Սվանա: Սա իմ պատվին հայերեն երգ է։

Սվանան լսեց և ժպտաց։

–Ինչի՞ մասին է այս զվարճալի մեղեդին:

–Գարնան և սիրո մասին։

Նկատեցի, որ տաքսու վարորդը քարե դեմքով նստել ու մնացել էր, չնայած նրան, որ ուղեւորները տաքսու մեջ հնչող մեղեդուց գերազանց տրամադրություն ունեին։

Դե, սա էստոնական մենթալիտետն է՝ մինիմալ հույզեր ու զգացմունքներ։ Այս տպավորություններով կիսվեցի Սվանայի հետ։

–Սա հյուսիսային ցուրտ երկիր է։ Այստեղ մարդիկ երկար ժամանակ չեն տեսնում արևի ճառագայթները։ Սա ձեզ համար արևոտ օրերի առատությամբ պայծառ Հայաստանը չէ։ Քանի՞ արևային օր ունեք տարեկան:

– Երեք հարյուր երեսուն:

– Դե տեսնում էս:

Այդ ընթացքում մենք մտանք մի գողտրիկ բար, որտեղ դանդաղ ջազ երաժշտություն էր հնչում, իսկ դահլիճի կենտրոնում զույգերը պտտվում էին։

Մենք նստեցինք սեղանի շուրջ և արդեն նորմալ լուսավորության մեջ ես վերջապես կարողացա ամբողջությամբ տեսնել իմ նոր ընկերուհուն։

Նա հանեց ակնոցը, և ես գեղեցիկ աղվեսի դեմքին տեսա պեպերի առատություն։ Բացի իր կարմիր շեկ մազերից, կրակի պես շլացուցիչ, նա ուներ բարալիկ գոտկատեղով կազմվածք, իսկ կիպ սվիտերի տակ ցայտուն երևում էր լիարժեք կուրծքը։ Այն զարդարված էր կարապի պատկերող կախազարդով։

– Ակնոցները քեզ շատ էին սազում,– ասացի ես՝ նայելով նրա կապույտ աչքերի անդունդի մեջ,– և ընդհանրապես, ինձ շատ է դուր գալիս քո արտաքինը։

Այս խոսքերից Սվանան կարմրեց, և նրա դեմքը փայլեց հմայիչ ժպիտով։

–Դե դու էլ շագանակագույն մազերով տղա ես։ Ես դա անմիջապես նկատեցի, երբ տեսա «Աղվեսի փոսում»։

Ես վերցրեցի նրա փոքրիկ ձեռքերը գեղեցիկ մանուշակագույն նարգիզներով և սկսեցի մեղմորեն տաքանել:

–Ի՞նչ ենք խմելու:

–Հայկական կոնյակ, եթե իհարկե ունենա՞ն։

Սվանան այդ մասին հարցրեց մատուցողին, և նա հաստատեց։

–Ես հայկական կոնյակ երբեք չեմ խմել։

–Այսօր կփորձես։

Սվանան պտտեց բաժակն ու ներշնչեց խմիչքի բույրը։

– Հայկական կոնյակը ունի գլխապտույտ բույր։

–Դա հայկական արևի մի կտորն է։

–Ո՞րն է փայլում տարվա 330 օր:

– Միանգամայն ճիշտ:

Սվանան դանդաղ, ճաշակելով ամեն կումը, բաժակը դատարկեց մինչև հատակը։ Հաճելի այրող հեղուկը լցվեց ներսում՝ ջերմացնելով մեր սրտերն ու հոգիները։

– Ես դեմ չէի լինի կրկնել:

Մեզ բերեցին ևս երկու բաժակ։

–Ուրեմն դու կիսով չափ նորվեգացի ես:

–Այո, և մայրս է ինձ տվել անունը: Ժամանակակից նորվեգացիների նախնիները հավատում էին, որ եթե երեխային մականուն տան կենդանու պատվին և երկրպագեք նրան, ապա դա կծառայի որպես կյանքի թալիսման. կենդանու և անունը կրողի միջև կծագի առեղծվածային կապ: Նման տոտեմ անունների կանացի ամենատարածված տարբերակներից են՝ Հրևնա՝ «ագռավ», Սվանա՝ «կարապ»։ Այսպիսով, ստացվում է, որ դու կռահեցիր, երբ ասում էիր Գրիգի մեղեդու և Չայկովսկու Կարապի լճի մասին:

Սվանան նրբագեղորեն ձգեց իր նուրբ պառանոցը՝ նմանակելով կարապին և շրջեց կարապի կախազարդը։

–Ծնողներդ չէին սխալվել։ Դու իսկապես նրբագեղ ես, ինչպես կարապը:

Երկուսս էլ հաճելիորեն գինովցած էինք և խանդավառ աչքերով նայում էինք միմյանց, և յուրաքանչյուրս կարդաց դրանց մեջ ամենաներքուստ ցանկությունները:

–Որտե՞ղ ես օթևանել:

– Ուսանողական հանրակացարանում:

–Վախ! Ցանկանու՞մ ես հիանալի գիշեր անցկացնել Viru Hotel-ում:

Ես անմիջապես հասկացա նրա խոսքերի իմաստը։ Մենք երկուսս էլ արդեն անզուսպ ձգվում էինք միմյանց: