Бацькам двух маiх старшых сыноў з'яўляецца пан дэ Курсiль, Рэне абавязаны жыццём пану дэ Бурнэвалю. Я малю Валадара над людзьмi i iх лёсам абаранiць бацьку з сынам ад чалавечага непаразумення, завяшчаю iм узаемную любоў i пашану да маёй памяцi. Гэта мая апошняя думка i апошняе жаданне.

Мацiльда дэ Круалюс".

Пан дэ Курсiль падскочыў i крыкнуў: "Гэта завяшчанне вар'яткi!" Тады падняўся пан дэ Бурнэваль i гучна, выразна сказаў: "Я, Сiмон дэ Бурнэваль, сведчу, што кожнае слова ў гэтым дакуменце - праўда. Гатовы давесцi гэта любому i нават магу паказаць лiсты".

Пан дэ Курсiль кiнуўся на яго. Я падумаў, што яны задушацца. Высокiя, адзiн худы, другi тоўсты, яны стаялi твар у твар i трэслiся ад лютасцi. Муж маёй мацi пралапатаў: "Вы - нягоднiк!" Другi, як i раней, смела i выразна сказаў: "Мы сустрэнемся ў iншым месцы, пане. Вы б даўно атрымалi поўху i стаялi на дуэлi, калi б я не баяўся за здароўе гаротнай жанчыны, якая ўсё жыццё цярпела вашы здзекi".

Ён павярнуўся да мяне: "Вы мой сын. Пойдзеце са мной? Я не маю права прымусiць вас, але, калi хочаце, хадземце разам".

Я моўчкi пацiснуў яму руку, i мы пайшлi. Я ледзь не вар'яцеў.

Праз два днi пан дэ Бурнэваль забiў на дуэлi пана дэ Курсiля. Мае браты, баючыся, каб не выбухнуў скандал, трымалi язык за зубамi. Я аддаў iм палову матчыных грошай, i яны ўзялi iх.

Я абраў прозвiшча свайго сапраўднага бацькi i выракся ад законнага, але не майго iмя.

Пан дэ Бурнэваль памёр праз пяць гадоў. Я i цяпер плачу па iм.

Ён устаў, прайшоўся i стаў супроць мяне: "Вось так! Я сцвярджаю, што матчына завяшчанне - самы прыгожы, высакародны i вялiкi ўчынак, на якi здольная жанчына. Вы згодныя?"

Я падаў яму абедзве рукi: "Цалкам, сябра".